|
GEOMETRIK OPTIKA QONUNLARI
Yorugʻlik nuri. Yorugʻlikning qaytishi
754.
Koʻcha fonaridan uncha uzoqda joylashmagan balandligi
h=1,0 m
boʻlgan
vertikal hodaning soyasi
l
1
=80 cm
boʻldi. Agar fonar ustuni va hoda orasidagi
masofa
s=1,5 m
ga oshirilsa, hoda soyasining uzunligi
l
2
=1,3 m
gacha ortadi.
Fonar qanday
H
balandlikda joylashgan?
755.
Yer sirtining bir vaqtda Quyosh tutilishini (toʻla yoki qisman) kuzatish
mumkin boʻlgan hududining oʻlchamini baholang. Quyosh radiusi
r
Q
=7·10
5
km
, Oy radiusi
r
Oy
=1700 km
; Yerdan Quyoshgacha masofa
R
Q
=1,5·10
8
km
,
Yerdan Oygacha masofa
R
Oy
=3,8·10
5
km
.
756.
Bulutsiz kuni kechqurun quyosh nurlari qorongʻi xonaga oynadagi ingichka
gorizontal tirqish orqali tushib turibdi. Tirqishning uzunligi
a=6 cm
, oynadan
qarama-qarshi devorgacha boʻlgan masofa
l=3 m
. Agar quyosh nurlari
devorga perpendikulyar tushayotgan boʻlsa, devordagi yorugʻ dogʻ qanday
shaklda boʻladi? Yorugʻ dogʻning oʻlchamini baholang. Agar tirqishning
kengligi kichraytirilsa, dogʻda qanday oʻzgarish boʻladi? Uzunligi
kichraytirilsachi?
757.
Quyosh nurlari daraxt bargining kichik teshikchalaridan oʻtib, yerda bir xil
ellips shakldagi, lekin har xil oʻlchamli yorugʻ dogʻlarni hosil qilmoqda. Eng
yirik ellipsning katta oʻqi
a=16 cm
, kichik oʻqi esa
b=12 cm
. Daraxtning
H
balandligi qanday? Quyosh nurlari gorizontga nisbatan qanday
α
burchak
ostida tushmoqda? Quyosh diskining koʻrinish burchagi
β=9,3·10
-3
rad.
758.
Teploxod langar tashlab tinch turgan yelkanli kemaning yonidan sekin
oʻtmoqda. Eng yaqin kelgan momentda kema kapitani qoʻlini oldinga choʻzdi
va faqat oʻng koʻzi orqali choʻzilgan qoʻlining bosh barmogʻi teploxodning
burnini toʻsayotganini koʻrdi. Oʻng koʻzini yumgan holda chap koʻzi orqali u
barmogʻi teploxodning quyrugʻini toʻsayotganini koʻrdi. Kapitan shu zahoti
teploxodgacha boʻlgan masofani aniq aytdi. Agar teploxodning uzunligi
a=100 m
, kapitanning choʻzilgan qoʻlining uzunligi
l=60 cm
, koʻz
qorachiqlari orasidagi masofa
b=65 mm
ekanligi ma’lum boʻlsa, Siz ham
topishga harakat qilib koʻring.
759.
Quyoshning gorizontdan balandligi (quyosh nurlari va gorizontal tekislik
orasidagi burchak)
α=48°
ga teng. Chuqur vertikal quduqning tubini quyosh
nurlari bilan yoritish uchun koʻzguni gorizontga nisbatan qanday
β
burchak
ostida joylashtirish kerak?
760.
A nuqtadan oʻtuvchi nur CD tekis plastinadan qaytib B nuqtadan oʻtadi
(rasmga qarang). Qaytish qonuniga boʻysungan holda nur eng qisqa yoʻldan
yurishini isbotlang.
124
761.
Ikkita koʻzgu ikki yoqli toʻgʻri burchak tashkil etadi. Bu koʻzgular
Sistemasiga burchak qirrasiga perpendikulyar holda nur tushmoqda. Nur
ikkita koʻzgudan qaytgandan keyin uning tarqalish yoʻnalishi qanday
oʻzgaradi?
762.
Ikkita koʻzgu ikki yoqli
φ
burchak tashkil etadi. Bu burchak qirrasiga
perpendikulyar holda va koʻzgulardan biriga
α
burchak ostida nur tushmoqda.
Nur ikkita koʻzgudan qaytganidan keyin qanday burchakka ogʻadi?
763.
Uchta koʻzgu oʻzaro ikki yoqli toʻgʻri burchaklar tashkil etadi (rasmga
qarang). Bu koʻzgular sistemasiga tushgan ixtiyoriy nur uchta koʻzgudan ham
qaytgandan keyin yoʻnalishi qarama-qarshiga oʻzgarishini isbotlang.
760-masalaga.
763-masalaga.
764-masalaga.
764.
Odam koʻzgu orqali AB televizor ekranini butunlay koʻrishi uchun u
xonaning qaysi nuqtalarida turishi kerak (rasmga qarang)?
765.
Odam oʻz
H
boʻyini butunlay koʻrishi uchun vertikal koʻzguning balandligi
minimal qanday boʻlishi kerak? Koʻzguni qanday balandlikka osish kerak?
766.
Erta tongda Quyoshning tinch suvdagi tasviri koʻzni qamashtiradi, tushda esa
huddi shu tasvirni qora koʻzoynaksiz ham koʻrish mumkin. Nimaga?
767.
Maydalangan shisha oʻz shaffofligini yoʻqotadi, lekin suvda uning shaffofligi
yana tiklanadi. Bu hodisani tushuntiring.
768.
Nima uchun tunda yoritilmagan yoʻldagi koʻlmaklar haydovchiga yorugʻ
fondagi qora dogʻlar kabi koʻrinadi?
769.
Togʻri burchakli ikki yoqli burchak tashkil etuvchi ikki koʻzgu orasida sham
turibdi (rasmga qarang). Shamning koʻzgularda nechta tasviri hosil boʻladi va
bu tasvirlar qayerda joylashadi?
770.
Koʻzgular AB buyumning nechta tasvirini hosil qiladi (rasmga qarang)? Bu
tasvirlar qayerda joylashadi? Koʻzgular orasidagi burchak 60°.
769-masalaga.
770-masalaga.
772-masalaga.
125
Do'stlaringiz bilan baham: |
