Умумий ўртатаълим мактаб амалиётчи психологлари малакасини ошириш курсининг мутахасисслик буйича давлат талаблари, ЎҚув-мавзу режа, дастур

Бошланғич синф ўқувчиларининг иқтидор ва истеъдодларини аниқловчи тест-анкета
Иқтидор-шахснинг индивидуал-психологик хусусияти бўлиб, у фақат академик фаолият (фанларни ўрганишга мойиллик даражаси юқори) ёки ақлий-назарий фаолиятда намоён бўлади. Истеъдод эса, ақлий-ижодий фаолиятда намоён бўладиган индивидуал-психологик хусусиятдир. Албатта, бу хусусиятлар ҳар бир инсоннинг фақат ўзига хос бўлганлигига ва табиий шартланганлигига қарамасдан, алоҳида эътибор ва таълим-тарбияни талаб этади. Шунинг учун ҳам, иқтидорли ва истеъдодли болаларни танлаб, уларни янада ривожлантириш учун етарли шарт-шароит ҳамда интеллектуал, ижодий муҳит керак бўлади. Чунки ҳар қандай иқтидор ва истеъдод фақат ўзига тегишли бўлган соҳа фаолияти жараёнида ривожланади ва намоён бўлади.
Кичик мактаб ёшидаги болаларнинг иқтидор, қобилият, қизиқиш йўналишларини аниқлаш бўйича қуйидаги тест-анкета усулини ҳавола этамиз. Ушбу тест анкета усули болаларнинг қобилият, қизиқиш йўналишларини аниқлашда ва ривожлантиришда хизмат қилади.
Ҳар бир инсон фаолияти 7 йўналишнинг бири бўйича қобилият ёки қизиқишга эга. Болаларнинг қизиқиш, қобилият ва иқтидор йўналишларини аниқлаш бўйича Америкалик олим А. Д. Ханн ва Г. Кафф томонидан ишлаб чиқилган тест-анкета, психология фанлари номзоди Й.М.Асадов томонидан қайта ишланиб, минтақамиз болалари учун мослаштирилган.


Кўрсатма: Тест-анкета бошланғич синф ўқувчилари учун мўлжалланган бўлиб, саволларга ота-оналар жавоб берадилар. Психолог ёки ўқитувчи томонидан саволлар ўқилади ва боланинг қизиқиши, қобилият ва иқтидорининг намоёнлик даражаси 2-5 балл системада белгиланади. Агар саволларда берилган хусусиятлар болага жуда мос келса “+ +” белгиси ва 5 балл; намоёнлиги яхши бўлса “+” белгиси ва 4 балл; ўрта бўлса “ - - ” белгиси ва 3 балл; унчалик намоён бўлмаса “ - ” белгиси ва 2 балл қўйилади, кўрсаткичлар 2 баллдан паст бўлмаслиги керак.
Қизиқиш ва қобилиятлар хусусиятлари


I – Техник қобилият.
1. Ҳар хил механизм, машина асбобларига қизиқади.
2. Конструкция ва моделлар билан ўйнашни яхши кўради.
3. Бузилган механизм, ўйинчоқни тузатишга уринади.
4. Бузилган ўйинчоқни асбоблари қисмларидан янги ўйинчоқни ясайди. Жуда топқир, ижодкор.
5. Механизм машинани расмини чизишни яхши кўради.
6. Ҳаракатланувчи, овоз чиқарувчи ўйинчоқлар “сири” ни билишга интилади, катталардан сўрайди, бузади.
7. Машина механизмига доир маълумотга қизиқади. Расмларни коррекция қилади, журнал ўқишга ҳаракат қилади.