Умумий ўртатаълим мактаб амалиётчи психологлари малакасини ошириш курсининг мутахасисслик буйича давлат талаблари, ЎҚув-мавзу режа, дастур

Ўқув фаолиятининг беш элементи мавжуд:

1. 
   Ўқув мотивлари.
   
2. 
   Ўқув топшириқлари.
   
3. 
   Ўқув харакатлари.
   
4. 
   Ўқитувчининг назорати.
   
5. 
   Ўқитувчининг бахолаши.
   

Д.Б.Элькониннинг такидлашича, ўқув фаолиятининг шакиллантирилиши бу фаолият айрим кишилар бажарилишини аста–секинлик билан ўқувчининг ўзига ўқитувчининг иштирокисиз мустақил бажарилиши учун ўтказилишидир.

Таълим жараёни алоҳида ташкил этиладиган ҳамда бошқариладиган фаолият бўлиб, у ўқувчиларнинг ўқув фаолиятини ташкил этади ва уларни бошқаради. Таълим жараёни беш элементдан иборат:

1. 
   Таълимнинг мақсади – нима учун ўқитиш керак?
   
2. 
   Таълимнинг мазмуни – нимага ўқитиш керак?
   
3. 
   Таълимнинг методлари, усуллари ва педагогик мулоқат йўллари.
   
4. 
   Таълим берувчи.
   
5. 
   Ўқувчи.
   

Таълим жараёнини ташкил этиш: идеал ва амалий фаолиятнинг у ёки бу тарини мувоффақиятли ташкил этиш учун зарур бўлган ташқи оламнинг муҳим аҳамиятли хоссалари хусусидаги ахборотнинг ўзлаштирилиши.

• 
  Фаолиятнинг анашу барча турлари таркиб топган усуллараи ва жараёнларининг ўзлаштирилиши;
  
• 
  Мақсадга мувофиқ келадиган усуллар ва жараёнларнинг тўғри танлаш ва фойдаланишга боғлиқ;
  

Таълим жараёнининг мувафақияти:

1. 
   Мотивация.
   
2. 
   Маълумот усуллари.
   
3. 
   Маълумотнинг тушунарлилиги.
   
4. 
   Хотира.
   
5. 
   Маълумотни қўлаш.
   

Таълим ва таълим жараёнида болани ривожланиш муаммоси психологик марказий масалалардан биридир. Таълим ва ривожланиш муаммосига доир қатор назариялар ишлаб чиқилган бўлиб, улардан бири:
1. Ақлий хатти – харакатлар, билмилар, малака ва кўникмалар босқичма – босқич ривожлантириш назарияси (П.Я.Гальперин).
П.Я,Гальперин назарияси бўйича билимларни ўзлаштириш жараёни олти босқични бошидан кечириб, уларга:
1. Мотивация.
2. Тушунтириш.
3. Моддий формадаги хатти – харакатларни бажариш.
4. Баланд овозда хатти – харакатлар ва вазифаларни бажариш.
5. Бажариладиган хатти – харакатларни ички режада овоз чиқармай бажариш.
6. Фаолиятни фикран бажариш киради.
Ушбу назарияда таълимнинг учта асосий турлари ажиратилади:

• 
  Биринчи турда – хатти – харакатларни ўзлаштириш хатолар билан кечади, берилаётган материял етарли даражада англанилмайди, таълим олувчи таълимнинг асл моҳиятини тушуниб етмайди;
  
• 
  Иккинчи тури – материялни нисбатан дадил ва тўла тушинилиши ва материял билан боғлиқ тушунчаларни ажиратилиши билан характерланади;
  
• 
  Иккинчи турда – тез, самарадор ва бехато хатти – харакатларни ўзлаштирилишини таъминлайди;
  

Таълим жараёнининг самарадорлилиги кўп жихатдан ўқитувчи томонидан бериладиган кўрсатмаларга ҳам боғлиқ. Ўқувчининг роли шундан иборатки, у ўқувчиларга тегишли установкани хосил қилиш, нимани вақтинча, нимани умурбод эсда олиб қолиш кераклигини, нимани бутунлай эсда олиб қолмасдан, фақат тушуниб олиш кифоя қилишини, нимани сўзма – сўз эсда олиб қолишни, нимани маъносини ўз сўзлари билан айтиб бериш учун эсда олиб қолиш зарурлигини кўрсатиб ўтиш лозим. Кузатишлар кўрсатадики, бундай кўрсатмалар берилмаганда, ўқувчиларда кўпинча нотўғри тасаввурлар вужудга келади.