Умумий психология ва спорт психологияси

5.4.1. Иродавий сифатларнинг тавсифи 
Спорт психологиясида одатда асосий иродавий сифатлар тарзида 
қуйидагилар эътироф этилади: мақсадга интилувчанлик, қатъият ва матонат, 
журъат ва жасорат, мустаққиллик ва ташаббускорлик, саботлилик ва ўз-ўзини 
тута билиш. Шунингдек, мазкур сифатларни белгилаб берувчи типик белгилар 
ҳам аниқланган. 
1. Мақсадга интилувчанлик – ироданинг ушбу кўриниши ўз олдига 
қўйилган мақсад ва вазифаларни аниқ тасаввур этилиши, фаолиятларни ҳамда 
хатти-ҳаракатларни режали равишда амалга ошириш, фикр-ўйларини, бутун 
диққатини ўз олдига қўйилган мақсад сари жамлаб у томон изчил интилиш 
тарзида намоѐн бўлади. 
Мақсад сари интилувчан спортчи ўз олдига қўйилган илғор мақсадни 
аниқ кўради, унга эришиш йўлларини ўзига ишонган ҳолда белгилайди, ўз 
фаолиятини айни мана шу йўналишда бошқаради, шунингдек, энг яқин ва 

---

Умумий психология ва спорт психологияси
4-семестр; 5-мавзу 
 
14-саҳифа 
истиқболдаги вазифаларни ҳал этишга диққатини жамлаган, ўз иродавий 
кучини белгиланган, мақсадга эришиш учун халал берувчи нимаики бўлса, 
барчасини бартараф этишга сафарбар қила оладиган бўлади. 
2. Қатъият ва матонат – бу ҳам ироданинг ўзига хос тарзда намоѐн 
бўлишидир, у мақсадга эришиш йўлидаги курашларда ҳамда кўплаб, шу 
жумладан кутилмаган қийинчиликларни енгиб ўтишда, узоқ вақт (аксарият 
ҳолларда кўтарилиши билан) ўз куч-ғайратини ва фаоллигини сақлаб қола 
олишда ифодаланади. 
Қатъиятли ва матонатли спортчи ўз онгида доимий равишда олдига 
қўйилган вазифани сақлаб, ҳамиша унга эришиш учун ҳаракатда бўлади. Жуда 
қаттиқ чарчаганлиги ва бошқа ишлар билан шуғулланиш истаги пайдо 
бўлишига қарамасдан, қатъият билан белгиланган режаларни амалга оширишга 
эришади. Бундай сифатга эга спортчи омадсизликларга учраганда ѐки хато юз 
берганда руҳан чўкиб кетмайди, аксинча янада каттароқ куч билан ўзи ўйлаган 
режаларини амалга оширишга ҳаракат қилади.