Умумий психология ва спорт психологияси

Умумий психология ва спорт психологияси
4-семестр; 5-мавзу 
 
21-саҳифа 
фаолиятига объектив ва субъектив қийинчиликларнинг умумий таъсирини 
фарқлаган ҳолда ҳисобга олиш зарур. Бу борада болгариялик психолог Ф.Генов 
томонидан тавсия этилган спортчининг иродавий сифатлари тўғрисидаги 
қуйидаги таснифлаш алоҳида эътиборга моликдир. Мазкур таснифлашга кўра, 3 
та иродавий хусусият, яъни: мақсадга интилувчанлик, интизомлилик ва ўзига 
ишонч барча спорт турлари учун умумий ҳисобланади. Ўзига ва ўз хатти-
ҳаракатига ҳамда имкониятига ишонч ҳисси спортчи иродасининг доимий бир 
қисми бўлиши керак, ушбу қисмсиз спорт фаолияти самарали бўлиши мумкин 
эмас. Қолган иродавий хусусиятлар қуйидагиларга бўлинади:
1) Мазкур спорт тури учун етакчи бўлган сифатлар; 
2) Етакчига яқин сифатлар; 
3) Улардан кейингилари (6- жадвал) 
2-жадвал 
Aйрим спорт турларидаги иродавий хусусиятлар аҳамиятининг 
қиёсий жадвали (Ф. Генов бўйича) 
Спорт турлари 
Етакчи иродавий 
сифатлар 
Етакчи 
сифатларга 
яқинлари 
Улардан 
кейингилари 
1-гуруҳ 
Енгил атлетика югуриши, чанғида 
югуриш, сузиш, велоспорт, конкида 
югуриш спорти, эшкакли, елканли 
спорт 
Қатъият 
Ўзини 
тута 
билиш, 
матонат 
Ташаббускорлик, 
мустақиллик, 
журъатлилик, 
жасорат 
2-гуруҳ
Спорт ва бадиий гимнастика, 
акробатика, оғир атлетика, турли 
спорт жиҳозларини улоқтириш ва 
енгил 
атлетикадаги 
сакрашлар, 
конкида фигурали учиш, ўқ отиш 
спорти 
Қатъият, 
ўзини 
тута билиш 
Жасорат 
Ташаббускорлик, 
мустақиллик, 
журъатлилик 
3-гуруҳ 
Чанғида сакраш, слалом, сувга 
сакраш, 
парашютда 
сакраш, 
мотоспорт, от спорти, алпинизм 
Жасорат, 
журъатлилик 
Қатъият, 
ўзини 
тута 
билиш 
Ташаббускорлик, 
мустақиллик 
4-гуруҳ 
Спорт 
ўйинлари 
(футбол, 
баскетбол, воллейбол ва бошқалар) 
Ташаббускорлик, 
мустақиллик 
Қатъият, 
журъатлилик, 
жасорат 
Ўзини 
тута 
билиш, матонат 
5-гуруҳ 
Бокс, кураш, қиличбозлик 
Ташаббускорлик, 
мустақиллик 
Журъат, 
жасорат 
Ўзини 
тута 
билиш, қатъият, 
матонат 
Изоҳ: 
Ф.Геновнинг 
таснифига 
кўра 
мақсадга 
интилувчанлик, 
интизомлилик ва ўзига ишонч каби иродавий сифатлар барча спорт турлари 
учун умумийдир.