Умумий қоидалари

Демографик ўзгаришлар. Аҳоли сони, ёш таркиби, маьлумот даражаси, бандлиги ва географик жойлашувига асосланадиган инновацион лойиҳалар энг истиқболли ва кам рискли лойиҳалар ҳисобланади. Японияликлар айнан демографик маьлумотларга эьтибор қаратгани ва уларни батафсил таҳлил қилгани туфайли робототехникада етакчи ўрин эгаллаб олдилар. 70 -йилларнинг бошларида ривожланган мамлакатларда икки тенденсия: туғилишнинг кескин пасайиши ва олий маьлумотга қизиқишнинг фаол ўсиши ҳамма учун яққол кўзга ташлана бошлади. Мос равишда, ишлаб чиқаришда банд бўлган ишчи кучининг камайиши ва 1990 йилга келиб йетишмаслигини башорат қилиш мумкин бўлган. Бу хақида ҳаммага маьлум эди, лекин бу билимларни муайян ҳаракатларга фақат японларгина гавдалантирди.
Идрок қилиш(ўзлаштириш)даги ўзгаришлар. Умр узунлигининг ўсишидан хурсанд бўлиш ўрнига америкаликлар улар ҳозирча абадий яшашдан қанчалик узоқ эканликлари хақида кўпроқ бош қотирадилар.
Воқеаларга бундай қараш кўп сонли инновацион имкониятларни вужудга келтирди: соғлом турмуш тарзи хақидаги журналлар, хилма-хил парҳез маҳсулотлари, спорт машғулотлари ташкил қилиш ва спорт ускуналари чиқариш учун кенг бозорлар пайдо бўлди.
Янги билимлар. Уларнинг асосида янги билимлар ётадиган инновациялар жуда қийин назорат қилинадиган бўлиши мумкин. Улар учун, масалан, ишлаб чиқиш муддатининг энг узоқлиги характерли: янги билимлар пайдо бўлган вақтдан уларни амалиётда қўллаш мумкин бўлган технологияни айлантиришгача анча катта муддат талаб қилинади. Бу технология муайян жараён, маҳсулот ёки хизмат тимсолида амалга оширилиши учун ҳам кам вақт сарфланмайди. Бу турдаги инновациялар одатда бирданига турли соҳаларда бир нечта кашфиётни уйғунлаштиришга таянадиган ҳолларда муваффақиятга учрайди.
Юқорида санаб ўтилган омиллар вақт бўйича кесишиши мумкин, демак, бир вақтнинг ўзида компанияда ўз кучларини сарфлаш учун бирданига бир нечта йўналиш танлаш имконияти пайдо бўлиши мумкин. Таҳлилларнинг кўрсатишича, манбалар рўйхати ишончлилик ва олдиндан айтиб бериш мумкинлиги бўйича камайиш тартибида берилган.
Уларнинг асосида янги билимлар ётадиган инновациялар бу - тадбиркорликнинг "суперюлдузлари"дир. Улар энг катта эьтибор қаратиладиган обьектларга айланади ва энг кўп даромад келтиради. Айнан улар жамият нигоҳида асл янгиликлар ҳисобланади. Бундай янгиликлар киритишнинг ҳаммаси ҳам кенг миқёсли ва аҳамиятли эмаслигига қарамай, уларнинг энг муҳим (епохал) янгиликлар киритиш умумий ҳажмидаги улуши жуда катта. Улар бошқалардан асосий хислатлари: вақт бўйича қамрови, муваффақияҳизликлар улуши, олдиндан айтиш мумкинлиги, уларни амалга оширадиган субьектларга қўйиладиган талаблар даражаси ва ҳ.к. бўйича фарқ қилади. Шу билан бир пайтда айнан шу янгиликлар энг қийин бошқариладиган ҳисобланади, янги билим пайдо бўлиши ва уни амалий фойдаланиш, бозорда таклиф этиладиган маҳсулот (хизмат) кўринишига келтириш ўртасидаги узилишлар туфайли узоқ вақт давом этиши билан фарқланади. Улар энг кўп илм талаб қилади ҳам. Бошқа янгиликлардан кўра муваффақиятли амалга ошириш айнан шу турдаги янгиликлар учун кўпроқ даражада кўзланган мақсадни аниқроқ тушунишни, аниқроқ стратегик йўналишни, мос келадиган сиёсат танлашни, риск даражасини пасайтириш бўйича чора-тадбирлар тизими ишлаб чиқиш ва амалга оширишни талаб қилади.
Янги ғоя излаб топишнинг асосий усуллари қаторига қуйидагиларни
киритиш мумкин:
> синов ва хатолар усули;
> назорат саволлари усули;
> ақлий ҳужум;
> морфологик таҳлил;
> синектика;
> етти карра излаш стратегияси;
> ихтирочилик масалаларини ҳал қилиш усули.
Янги, айниқса, илмий билимлар энг ишончли ва олдиндан айтиш мумкин бўлган манба ҳисобланади деган умумеьтироф этилган фикрга хилоф равишда, П.Друкер бу манбанинг ишончлилик ва олдиндан айтиш мумкинлик даражаси пастроқ деган нуқтаи назарни асослайди.
Енг самарали инновацион ечимларга кутилмаган муваффақият ёки кутилмаган омад олиб келади. Манбаси кутилмаган воқеалар бўлган инновациялар қоидага кўра, йечимни моддий ҳолатга келтириш бошланган пайтдан ўлчаш мумкин бўлган ижобий ёки салбий натижалар олишгача бўлган даврнинг энг қисқалиги билан тавсифланади.