Умумий қоидалари

Инновациялар функциялари. Инновация иқтисодий тоифа сифатида янгиликлар яратиш ва амалга оширишнинг энг умумий хусусиятлари, белгилари, алоқалари ва муносабатларини акс эттиради. Инновацияларнинг моҳияти уларнинг функцияларида намоён бўлади. Инновациялар функциялари уларнинг давлат иқтисодий тизимидаги вазифалари ва хўжалик жараёнидаги ролини акс эттиради. Инновациялар корхоналар рақобатбардошлигини оширишда алоҳида рол ўйнайди. Инновациялар таҳлили шуни кўрсатадики, улар ижтимоий-иқтисодий характердаги функцияларни бажаради. Инновация иқтисодий тоифа сифатида иккита асосий функция - такрор ишлаб чиқариш ва рағбатлантириш функциясини бажаради.
Такрор ишлаб чиқариш функцияси шуни англатадики, инновация кенгайтирилган такрор ишлаб чиқаришни молиялаштиришнинг муҳим манбаси ҳисобланади. Инновацияларни бозорда сотишдан олинган пул тушуми яратадиган тадбиркорлик фойдаси молиявий ресурслар манбаси ва шу билан бир пайтда инновацион жараённинг самарадорлик меьёри бўлиб хизмат қилади. Тадбиркорлик фойдаси ишлаб чиқариш-савдо, инвестицион, инновацион ва молиявий фаолият ҳажмини кенгайтиришга йўналтирилиши мумкин. Шундай қилиб, инновациялардан фойда олиш ва ундан молиявий ресурслар манбаси сифатида фойдаланиш инновацияларнинг такрор ишлаб чиқариш функцияси мазмунини ташкил қилади.
Рағбатлантирувчи функция ҳам инновацияларни сотишдан тадбиркорлик фойдаси олиш орқали амалга оширилади. Бу тадбиркорларни янги инновациялар рағбатлантириш учун стимул бўлиб хизмат қилади, уни маркетинг фаолиятини ташкил қилишни такомиллаштириш, талабни ўрганиш, молияни бошқаришнинг замонавийроқ усулларини қўллашга доимий равишда мажбур қилади.
Энергияни минимал қилиш умумий қонунига бўйсунган ҳолда инсон доимо ўз фаолиятини меҳнат сарфини қисқартириш, вақтни тежаш ва бошқа самараларни қўлга киритишга йўналтиради. Шу сабабли инновацияларни ижтимоий тоифа сифатида ҳам кўриб чиқиш мумкин.
1. Инновацияларнинг ижтимоий тоифа сифатида биринчи функцияси шундан иборатки, амалда барча ихтиролар жонли меҳнат ва энергия сарфини қисқартиришга йўналтирилади, ишлаб чиқаришга янги ишлаб чиқариш кучларини жалб қилиш учун имконият яратади, ишлаб чиқариш ва меҳнат унумдорлигини оширади.
2. Инновацияларнинг иккинчи функцияси - чиқарилаётган маҳсулотлар сифатини ошириш бўлиб, бу ишлаб чиқариш ва истеьмол даражасининг ўсишига олиб келади ҳамда турмуш сифатини яхшилашга хизмат қилади.
3. Инновацияларнинг учинчи функцияси шундан иборатки, улар маҳсулот сифатини ошириб, харажатларни ғЬкамайтирган ва истеьмолни такомиллаштирган ҳолда талаб ва таклиф ўртасидаги, ишлаб чиқариш ва истеьмол ўртасидаги пропорсияларни сақлашга хизмат қилади.
4. Ва ниҳоят, инновациялар ишлаб чиқиш ва улардан фойдаланиш жараёнида инсоннинг ривожланиш жараёни - унинг интеллектуал қобилиятлари камол топиши, ижодий ўсишнинг янада давом этиши учун шароитлар яратилиши рўй беради [72].