Умумий қисм

6.Валютани тартибга солиш функцияси.
Молия хуқуқи тизимида валютани тартибга солишнинг хуқуқий асослари ҳуқукий институти бор. Валюта муносабатларини тартибга солувчи асосий меъёрий ҳужжат «Валютани тартибга солиш тўғрисида» Қонундир. ЎР МБнинг валютани тартибга солиш бўйича ваколатлари «ЎР Марказий банк тўғрисида»ги Қонуннинг 40-моддаси билан ҳам тартибга солинади. Юқорида кўрсатиб ўтилган қонунлар қоидаларига кўра, ЎР МБ валютани тартибга солувчи орган ҳисобланади. Молия ҳуқуқидан аниқки, Молия вазирлиги ҳам валютани тартибга солиш бўйича кўп ваколатларга эга. Давлат солиқ қўмитаси ҳам валютани тартибга солиш бўйича фаолият кўрсатади.
Банк ҳуқуқи ўз ичига вақат муносабатлардаги томонларнинг ҳеч бўлмаса бири банк муассасаси бўлган валюта муносабатларини тартибга солишни киритади.
«ЎР Марказий банки тўғрисида»ги Қонуннинг 44-моддасига биноан валютани тартибга солиш соҳасида ЎР МБ:
-ЎР ҳудудида ҳамма шахслар бажариши мажбур бўлган ва валюта муносабатларини тартибга соладиган меъёрий ҳужжатларни қабул қилади;
-банклар ва бошқа юридик шахсларга валюта операцияларини амалга ошириш ҳуқуқини берадиган лицензияларни беради ва чақириб олади, улар фаолиятини тартибга солади ва назорат қилади;
-банклар учун очиқ валюта позиция чегараларини ва башқа иқтисодий талабларни ўрнатади;
-миллий валютани чет эл валюталарига бўлган курсини ўрнатиш тартибини аникдайди;
-ЎР халқаро захираларига эгали килади ва бошқаради.
Валютани тартибга солишда ЎР МБнинг асосий вазифаларидан бири валюта операцияларини амалга ошириш тартибини ўрнатитттдир. «Валютани тартибга солиш тўғрисида»ги Қонуннинг 1-моддасига кўра қуйидаги операциялар валюта операциялари деб хисобланади:
1) валюта қийматликларига мулк ҳуқуқи ўтиши, шу жумладан чет эл
валютасидан тўлов воситасида фойдаланган ҳоллардаги операциялар;

2. 
   2) ЎРдан олиб чиқиш, ўтказиш ва юбориш ва ЎРсига олиб кириш, ўтказиш ва
   юбориш бўйича операциялар;
   
3. 
   3) халқаро пул ўтказишлар бўйича операциялар.
   

Валюта операцияларини амалга ошириш ЎР МБнинг 1998 йил 28 мартдаги 174-сон Қоидалари билан тартибга солинади.