Umidismoilov


 Har qanday juft sonni 15 ga ko'paytirish



Download 462,55 Kb.
Pdf ko'rish
bet5/22
Sana01.02.2022
Hajmi462,55 Kb.
#423161
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   22
Bog'liq
Ўйнаб топ ва ўйлаб топ

4. Har qanday juft sonni 15 ga ko'paytirish 
Har qanday juft sonni 15 ga ko'paytirish uchun 
shu sonni 2 ga bo'lib, bo'linmani berilgan songa 
qo'shib, yig'indisining oxiriga 0 yozib qo'yish 
kifoya. 
Misol. 2415 ko'paytmani topish kerak boisin. 
24:2=12,24+12=36; demak, ko'paytma 360 gateng 
ekan. 

5. Har qanday ikki xonali sonni og'zaki ko'paytirish 
Har qanday ikki xonali sonni og'zaki ko'paytirish 
mumkin. Buning uchun ko'paytirishni bajarishning 
quyidagi tartibini puxta egallab olish kerak. 
Berilgan ikki xonali sonlarni ko'paytirish uchun 
oldin ularning birlar xonalaridagi raqamlarni 
ko'paytirib, agar ko'paytma 9 dan katta bo'lsa, 
birlik xonadagi raqamini yozamiz va o'nlik raqamini 
esda qoldiramiz. S o ' n g r a birinchi ikki xonali 
sonning o'nlik xonasidagi raqami bilan ikkinchi ikki. 
xonali sonning birlik xonasidagi raqamlarni 
ko'paytirib, birinchi ikki xonali sonning birlik 
xonasidagi raqami bilan ikkinchi ikki xonali sonning 
o ' n l i k x o n a s i d a g i r a q a m l a r n i k o ' p a y t i r i b , 
ko'paytmalarni qo'shamiz. Bu yig'indiga birlik 
xonadagi raqamlarni ko'paytirishdan esda saqlanib 
t u r g a n sonni ham q o ' s h a m i z . Hosil b o ' l g a n 
yig'indining birlik xonasidagi raqamini yozamiz, 
o'nlik xonasidagi raqamini esda saqlaymiz. Oxirgi 
bosqichda berilgan sonlarning o'nlik xonasidagi 
r a q a m l a r n i k o ' p a y t i r i b , k o ' p a y t m a g a e s d a 
saqlangan sonni qo'shib yozamiz. Buni 32 ni 47 ga 
ko'paytirish jarayonida ko'rib chiqaylik. Yuqorida 
bayon etilganlarni sxematik ko'rinishda quy idagicha 
tasvirlash mumkin: 


7 ni 2 ga ko'paytirib, 14 dan 4 ni yozib, 1 ni 
esda saqlaymiz. So'ngra 7 ni 3 ga ko'paytirib va 
4 ni 2 ga ko'paytirib, ko'paytmalarni va esda 
saqlab turilgan birni qo'shib 30 ni hosil qilamiz 
va 4 ning oldiga 0 ni yozib 3 ni yana esda saqlab 
turamiz. Endi 4 ni 3 ga ko'paytirib, 12 ga esda turgan 
3 ni qo'shib, 15 ni 0 dan oldin yozib qo'yamiz. 
Natijada 1504 soni hosil bo'ladi. Demak, 3247=1504? 
ekan. Xuddi shunday, 51 67 ni topaylik: 
Ayrim ikki xonali sonlarni tez va o g ' z a k i 
ko'paytirishning quyidagi usulini o'rganib qo'yish 
ham foydadan xoli bo'lmaydi. 
Berilgan ikki xonali sonlarning birlik xonasidagi 
raqamlarning yig'indisi 10 ga teng bo'lgan va o'nlik 
xonasidagi raqamlari bir xil b o ' l g a n sonlarni 
ko'paytirish uchun birinchi ko'paytuvchining o'nlik 
r a q a m i n i , ikkinchi k o ' p a y t u v c h i n i n g o ' n l i k 
raqamining bitta orttirmasiga va 100 ga ko'paytirib, 
hosil b o ' l g a n k o ' p a y t m a g a b i r l i k x o n a d a g i 
raqamlarining ko'paytmasini qo'shish kifoya. 
Misol.73-77=7-8-100+3-7=5600+21=5621 
Ushbu usulni uch xonali sonlar uchun ham 
qo'llab ko'ring. 
6. Tez bo'lish 
63475 ni 999 ga bo'lish kerak boisin. Bo'lish 
amalini quyidagi tartibda bajarish mumkin. 
63475=63 1000+475=63 999+63+475=63 999+538 
Bundan 63475 ni 999 ga b o i g a n d a boiinma 63 
ga, qoldiq esa 538 ga teng bo'lishi ko'rinib turibdi. 
Xuddi shunday, 63475 ni 99 gabo'lishni quyidagi 
tartibda bajarish mumkin. 
63475 = 634 100 + 75 = 634 (99 + 1) + 75 = 634 
99 + 634 + 75 = 634 99 + 6 100 + 34 + 75= 634 
99 + 6 99 + 6 + 34 + 75 = 640 99 + 115 = 640 99+ 
( 9 9 + 1 ) + 15 = 640 99 + 9 9 + 16 = 641 9 9 + 16 

Download 462,55 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   22




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish