Ulıwma orta bilim beriw mektepleriniń 7-klası ushın sabaqlıq

Tapsırma 2.7.
1. Qızıl menen berilgen turaqlı sóz dizbekleriniń sol gáplerde 
bildirgen mánisin aytıń. 
2. Bala ózine ne sebep «jaltań» degen sıpatlama beredi? 
3. Óziniń qaysı jaǵdayın qaqpandaǵı qoyanǵa uqsatadı? 
4. Jarım jetim sóziniń mánisin túsindiriń.
!
Iyelik sepliktegi sóz arqalı bildirilgen anıqlawıshqa 
úylesiwshi 
anıqlawısh
delinedi. Úylesiwshi anıqlawısh anıqlanıwshı sóz benen 
iyelik sepligi hám tartım jalǵawı arqalı baylanısadı. Úylesiwshi anıqlawısh 
iyelik sepliginde qollanılǵanlıqtan 
kimniń? neniń? qay jerdiń?
degen 
sorawlarǵa juwap beredi: 
Ábdikerimniń 
ǵazı, 
Araldıń
samalı, 
kitaptıń
 
súwreti, 
kóylektiń
 jeńi, 
Kegeyliniń
 adamı
hám t.b.
Úylesiwshi anıqlawısh orın tártibi jaǵınan anıqlanıwshı aǵza menen 
jaqın, qatar turıp ta yamasa aralarında basqa sózler kelip, uzaq turıp ta 
baylanısadı: 
1. 
Reyimbaydıń
 baylawlı turǵan eki 
atı
 anda-sanda oqıranıp 
qoyadı (S. S.). 2.
 Jazdıń
 búgingi aysız 
aqshamı
 biraz salqın edi (T. Q.). 
!
!
!
Tapsırma 2.8. 
Djon Devidson Rokfellerdiń «Milliarderdiń eske túsiriwleri» 
memuarlıq shıǵarmasınan alınǵan úzindini oqıń hám onıń quramındaǵı 
gáplerden anıqlawıshlardı tabıń.
Men ózim ushın baxıt dep esaplaytuǵın jumısımda sol waqıtları biz házirgige 
qaraǵanda eki ese az aylıq alatuǵın edik. Keyingi jılı baslıǵım meniń aylıǵımdı 700 
dollarǵa kóterdi. Men olardıń ishinde eń keminde 800 dollar alıwım kerek dep 

---

178
esapladım, biraq bul kelesi jıldıń aprel ayına shekem de meniń paydama sheshilmedi. 
Qolay imkaniyattan paydalanıp, tap usınday jumıstı ǵárezsiz, ózim islewim kerek dep 
qarar ettim de ózimniń jumıs ornımnan waz keshtim.
Qalanıń isbilermenleriniń ishinde bir jas inglis M.B. Klark mennen on jas úlken 
adam edi. Ol óz betinshe ǵárezsiz jumıs ashpaqshı bolıp, ózine sherik izlep júrgen 
edi. Bunıń ushın 2000 dollar investiciya kirgiziwdi hám tap sonday investiciyaǵa iye 
adamdı izlep júrgen edi. Bul 700-800 dollar jıynay alǵan men ushın qolay imkaniyat 
edi. 
Máseleniń ekinshi tárepi, qalǵan qárejetti qalay tabıw edi. Men ákem menen 
sóylestim. Ol maǵan perzentleri 21 jasqa tolǵan waqıtta hárbirine 1000 dollardan 
beriwge qarar etkenin aytqan edi, lekin házir-aq maǵan soralǵan pulımdı beriwge 
tayar ekenligin ayttı. Álbette, men 21 jasqa tolǵansha oǵan óz biznesimnen payız 
tólep turıwım kerek edi. Ákem «Jon, maǵan 10 payız kerek» dep sózin juwmaqladı. 
Sol waqıtta bunday qarız ushın 10 payız jaqsı payız. Durıs, banklerde bunnan 
sál azlaw, biraq mákemelerdiń barlıq kredit talapların orınlawǵa jeterli dárejede
imkaniyatı joq edi. Sonıń ushın ayrıqsha shaxslar ushın belgilengen payızlar joqarı 
bolatuǵın edi. Ómirden óz ornımdı tabıw ushın pulǵa zárúr bolǵanlıǵım sebepli, 
ákemniń talapların qabıl ettim hám sonday etip, «Klark hám Rokfeller» firmasınıń 
kishi sherigi sıpatında ózimniń jeke jumısımdı basladım.