Ulıwma orta bilim beriw mektepleriniń 7-klası ushın sabaqlıq

on segiz 
 bala jıynaldı 
(N. D.). 2. 
Keshki 
saǵım jiyekti orap aldı (Ó. A.). 
Anıqlawıshlar, tiykarınan, tómendegi belgilerge iye boladı: 
1) zat hám zatlıq mánidegi gáp aǵzaların sıpatlaydı; 
2) tiykarınan, kelbetlikten hám zattıń sapasın, sanın, menshikleniwin 
hám t.b. belgilerin bildiretuǵın sóz shaqaplarınan boladı; 
3) ózi túsindiretuǵın aǵzası menen jupkerlesiw hám úylesiw usılında 
(iyelik sepliginde) baylanısadı; 
4) ózi anıqlaytuǵın sózdiń aldında turadı. 
3
Tapsırma 1.5. 
Tómendegi tekstten anıqlawıshlardı tabıń.
 
Q.Óteniyazov óziniń «Oylarıma ózekles ómirim» shıǵarmasınıń áhmiyeti tuwralı 
bılay deydi: «Memuardı jazǵandaǵı negizgi maqsetim – ózimniń jetiskenliklerimdi 
aytıp maqtanıw, kórgen-bilgenimdi dizip jazıw emes, zamannıń japakesh bir ziyalısı 
sıpatında jaslardıń qálbinde pazıylet nurların oyatıw edi... Sebebi, jaslardı tárbiyalaw – 
milletti tárbiyalaw, milletti tárbiyalaw – jámiyetti tárbiyalawǵa taslanǵan qádem» Bul 
memuarlıq shıǵarmanıń sociallıq-tariyxıy mazmunın tómendegishe bahalaw múmkin:
– Memuarda ilim-bilimlendiriwge dáwirdiń, jámiyetlik-siyasıy dúzimniń tásiri 
ashıp berilgen.
!
!
!

---

174
– Shıǵarmada avtordıń ózi kórip bilgen hám hár túrli adamlardıń háreketin 
anıqlap, talqılap beriwi ruwxıy-tárbiyalıq xarakterge iye. 
(«Erkin Qaraqalpaqstan» gazetasınan B.Nurabullaev)
Tapsırma 1.6. 
Tómendegi tekstten anıqlawıshlardı tawıp, olardıń 
sorawların qoyıń. 
Qaysı taraw xızmetkeriniń eske túsiriwi dep oylaysız?
...1975-jılı maǵan pitkeriwshi klasqa basshılıq etiw juwapkershiligi 
tapsırıldı. Bılayınsha qaraǵanda, bul úlken isenim, biraq juwapkershiligi onnan 
da joqarı. Nege degende pitkeriwshiler «tınısh otır» dep aytsań, awzın ashpay 
lám-múm otıra beretuǵın tómengi klass oqıwshıları emes. Meniń utqanım, olardı 
besinshi klastan baslap oqıtıp kiyatır edim. Olar meni, men olardı jatsınbadım. 
Qayta bir-birimizdi túsinisip, tap óz balalarımday kórip kettim. Al, olar mektepti 
pitkergen jılı xoshlasıw keshesin ótkeretuǵın boldı. Bunday keshede bazıda 
kóńilsiz waqıyalar bolıp qaladı. Sonıń ushın bası-qasında bolmasań, sońınan 
pánt jeyseń. Men sol aqsham olar menen birge boldım, tańdı birge atırdıq hám 
azanda ánedey xoshlasıp tarqastıq. Bunı ayrıqsha atap aytıp otırǵanımnıń 
mánisi, kúyewim Naǵmet jas balamdı bir tań baǵıp qalıp, meniń aq júzli abıraylı 
xızmetimdi atqarıwıma jaqınnan járdem berdi. Álbette, bul onıń adam jaǵdayın, 
jumıs babın túsinip, soǵan ıqlas qoyıp, azamatlıq is islegeni edi.
(«Júrekke jaqın adamlar»)