Ulıwma orta bilim beriw mektepleriniń 7-klası ushın sabaqlıq

Elektromobiller qalay isleydi?
Elektromobil – akkumulyatorlar batareyası ornatılǵan bir yamasa birneshe 
elektr dvigatel járdeminde háreketlenetuǵın avtomobil. XX ásirdiń baslarında Batıs 
Evropa hám AQSHta onnan taksi, pochta furgonı, kommunal xojalıq mashinaları, 
jeńil avtomobiller sıpatında paydalanılǵan. Franciyalı K. Jenaci bul mashinanıń 
tezligin 100 km/saatqa jetkizgen. Biraq tezliktiń sheklengenligi hám energiya 
sıyımlılıǵınıń tómenligi (20 Vt/saat kg ǵa shekem), akkumulyatorlar batareyasınıń 
úlkenligi elektromobildiń rawajlanıwına kesent etti.
Tapsırma 1.5.
1. Elektromobildiń rawajlanıwına neler keri tásirin tiygizgen edi? 
2. «Franciyalı» sózin qaysı seplikte bersek sol mánini bildire aladı?
60-jıllardan baslap avtomobillerden shıǵatuǵın gaz hawanı záhárlewi hám 
shawqımnıń kúsheyiwine alıp kelgenligi sebepli elektromobilden qala transportı 
sıpatında paydalanıwǵa zárúrlik kúsheydi. 
Elektromobildegi akkumulyatorlar batareyasınıń bir mártelik energiya 
quwatlılıǵı (energiya zapası) 100 km ge shekemgi jolǵa jetedi. Elektromobiller 
qalada paydalanıwǵa mólsherlengen; júriw bólimi, kuzovı jeńillestirilgen, óz 
aldına transmissiyalı hám akkumulyatorlar batareyaların almastırıw ushın 
qolaylı etip islengen. Akkumulyatorlar batareyaları kuzov astına jaylastırıladı, tok 
dvigatelge tiristorlı basqarıw blokları arqalı keledi
. 
Elektromobillerden paydalanıw 
shawqımnıń hám hawanıń buzılıwınıń azayıwına járdem beredi, suyıq janılǵını 
únemlewge imkaniyat jaratadı. Elektr energiyası, suyıq yamasa gaz tárizli janılǵını 
tikkeley avtomobildiń ózinde payda etetuǵın elektromobiller de bar.
Elektromobiller, tiykarınan, AQSH, Angliya, Rossiyada islep shıǵarıladı. 
AQSH hám Germaniyada bir mártelik zaryadı 200 km ge shekem jol júriwge jetetuǵın 
elektromobillerdiń eksperimental nusqası jaratılǵan.
(Internet tarmaǵınan)