Uchinchi renessans: ilm-fan va ta’lim taraqqiyoti istiqbollari

“Uchinchi renessans: ilm-fan va 
ta’lim taraqqiyoti istiqbollari”
 
 
ISSN 2181-1784 
347 
w
www.oriens.uz
2021
 January
 
Дашти Қипчоқ деб аталган-дашт, саҳроларда, умуман, Шайбонийхон 
ҳукмронлиги остида яшаётган “кўчманчи” ўзбекларнинг ижтимоий-иқтисодий 
аҳволларини, турмуш тарзини жуда яхши билар, улар ўртасидаги катта 
фарқларни ҳам яхши тушунган йирик олим эди. 
Таниқли олим Исмоил Бекжановнинг “Хожа Ҳофиз Меросий оиласи 
ўзбек уруғларидан бирига мансуб бўлган. Ўзбек уруғлари ичидаги асли келиб 
чиқиши араблардан саналган хожазода, эшонзода табақалар ҳам асрлар оша 
туркийлашиб, маълум бир туркий уруғ номини олишган”
9
,-деб қимматли 
маълумотни келтиради. 
Демак, юқоридаги тарихий маълумотлардан билиш мумкинки, Хожа 
Ҳофиз Меросий Ҳазаратлари ўзбеклашиб кетган қадимдан (эҳтимол VIII-IX 
асрларда) келиб ўтроқлашиб, туб аҳоли бўлган ўзбеклар билан турмуш тарзи 
жараёнида ижтимоий турмушда бир-бири билан мутаносиблашиб, этник 
жиҳатдан ўтроқлашиб қолган араблардан бўлиб, ўзбек қавми, халқи билан 
қалин ва ўзаро иззат-ҳурматда, алоқа ва муносабатларини янада кенгайтириб, 
туб аҳоли таркибида ўзларининг муносиб ўринларига эга бўлиб келганлиги 
муҳим тарихий аҳамиятга эгадир. 
Кейинги йилларда, айниқса мустақиллик йилларида Хожа Ҳофиз 
Меросий Ҳазратларининг ҳаётий фаолиятлари ҳақида қатор илмий мақолалар, 
илмий рисолалар, монографиялар чоп этилди.
Жумладан, фалсафа фанлари доктори, профессор С.Каримов ва тарих 
фанлари доктори Ш.Ахадовларнинг бир қатор илмий мақолалари
10
, юқорида 
таъкидланиб ўтилган таниқли олим Исмоил Бекжонов ва талантли олим 
Абдумажид Тўхтаевларнинг рисоласи, Самарқанд архиология институти 
директори, таниқли олим Амриддин Бердимуродовнинг қатор илмий 
мақолалари
11
ва бошқа ушбу соҳага тааллуқли илмий тадқиқот ишлари шулар 
жумласидандир. Ушбу юқорида таъкидланиб ўтилган дастлабки манбавий 
адабиётлар, кейинги даврдаги тарихий манбавий асарлар, мустақиллигимиз 
шарофати натижасида ва Хожа Ҳофиз Меросий Ҳазратларининг ҳозирги даврда 
яшаётган авлод-аждодлари ва маҳалладошларининг фикр ва мулоҳазалари 
9
Қаранг. Исмоил Бекжонов “Ҳофиз Меросий ким бўлган?” “Зарафшон” газетаси 2010 йил, 10 апрел сони. 
10
Қаранг. –С.Каримов,Ш.Ахадов, “Хожа Ҳофиз ким бўлган?”, “Зарафшон” газетаси, 1999 йил октябр, №120 
- Ш.Ахадов, С.Каримов. “Ҳофиз Меросий қабри” “Маърифат нури” газетаси, 1996 йил №70-71 сонлари. 
11
Қаранг. Амриддин Бердимуродов, “Бу тасодифми?”, 1996, 2 июл, №132, Зарафшон газетаси. 

---