Uchinchi renessans: ilm-fan va ta’lim taraqqiyoti istiqbollari

“Uchinchi renessans: ilm-fan va 
ta’lim taraqqiyoti istiqbollari”
 
 
ISSN 2181-1784 
343 
w
www.oriens.uz
2021
 January
 
Натижада ислом дини Марказий Осиёда, бутун Шарқда кенг тарқалиб, жаҳон 
дини даражасига кўтарилди, ислом тасаввуфчилиги эса назарий, илмий ва 
амалий ғоявий таълимотига, Қуръони карим, Ҳадиси шариф исломнинг 
муқаддас манбасига, далилий асосига айланди. 
Шу сабабли бўлса керак мусулмон оламида исломга ривож берган, 
инсонпарвар дин эканлигини, унинг муқаддас манбаи бўлган Қуръони каримни, 
Ҳадиси-шарифни, тасаввуф илмини халқимиз онгига, амалий ҳаётига, қанчалик 
машаққат, мураккаб бўлсада сингдира олган буюк алломалар, олиму- уламолар, 
фозилу-фузалолар етишиб чиқди. Жумладан: тасаввуф таълимотининг 
салоҳиятли вакиларидан бири Хожа Ҳофиз Меросий Ҳазратларидир. 
“Улуғ авлиёлар” даражасига етган Бобо Сомосий, Баҳоуддин 
Нақшбандий, Хўжа Ахрори Валий Ҳазратларининг меросий қадриятларини, 
ислом тасаввуфчилик таълимотининг илмий-назарий ва амалий моҳиятини 
халқимизнинг 
қалбига, 
тафаккури 
ва 
онгига 
сингдириб, 
миллий 
давлатчилигимизни мустаҳкамлаш учун бутун ҳаётий фаолиятини бахшида 
қилиб, ўзининг маънавий-маърифий ва маданий хислатларини мураккаб 
шароитда шакллантириб, тобора такомиллаштирган Хожа Ҳофиз Меросий 
Ҳазратларининг ҳаётий фаолиятига боғлиқ тарихий жараённи ўрганиш, 
ёшларни ана шу ғоявий-мафкуравий руҳда тарбиялаш муҳим тарихий 
аҳамиятга эга ҳисобланади. Хожа Ҳофиз Меросий Ҳазратлари тасаввуфчилик 
фаолиятларини таҳлил қилишдан олдин, у улуғ зот яшаб, ижодий фаолияти 
шаклланиб, тобора ривож топиб борган давр, яъни, XV аср охири, XVI аср 
бошларида ўлкамиздабўлиб ўтган ижтимоий-сиёсий инқирозли вазиятга, 
қисман бўлсада тўхталиб ўтиш жоиз. 
Хожа Ҳофиз Меросий Ҳазратлари (туғилган йилари номаълум) яшаб 
ўтган XV асрнинг иккинчи ярми, XVI аср бошларида Марказий Осиёда 
мураккаб ижтимоий-сиёсий вазиятлар юз бериб, темурийлар салтанати 
парокандага учраган, ўрнида, янги сулола – Шайбонийлар салтанати қарор 
топган давр ҳисобланади. 
Тарихдан маълумки, Амир Темур ўша замонда мавжуд бўлган 27-
давлатни бирлаштириб,(кейинчалик мустақил давлатларга бўлинган 36 та 
давлат) жаҳонда тенги йўқ марказлашган йирик империяга айлантирди. Илму-
фанга ривож берди, савдо-сотиқни рвожлантириб Ғарб билан Шарқни, Шимол 

---