Учебное пособие подготовлено на основе типовой программы дисциплины «Гидрология рек»


Daryo oqimining yil davomida oylar bo‘yicha



Download 6,22 Mb.
Pdf ko'rish
bet113/214
Sana18.02.2022
Hajmi6,22 Mb.
#455054
TuriУчебное пособие
1   ...   109   110   111   112   113   114   115   116   ...   214
Bog'liq
pdf (1)

Daryo oqimining yil davomida oylar bo‘yicha
taqsimlanishi hisoblash 
(Qashqadaryo – Varganza qishlog‘i, 1988- yil) 
Oylar 

II 
III 
IV 

VI VII VIII IX 

XI 
XII 
Yil 
s
m
Q
/
,
3
3,67 4,99 11,5 25,2 16,5 7,05 3,96 3,03 2,63 2,60 2,49 2,61 7,19 
s
Т
6
10
,
2,58 2,42 2,58 2,59 2,68 2,59 2,68 2,68 2,59 2,68 2,59 2,68 31,54 
3
6
10
,
m
W
9,83 12,0 30,8 65,2 44,2 18,2 10,6 8,12 6,81 6,97 6,45 6,99 226,2 
%
,
W
4,34 5,30 13,6 28,8 19,5 8,04 4,68 3,58 3,01 3,08 2,85 3,09 100 
Izoh:
Q
- suv sarfi; 
T
 - vaqt; 
W
 - oqim hajmi 


143 
Mazkur hisoblash jadvali ma’lumotlaridan foydalanib, daryo 
oqimining yil davomida oylar bo‘yicha taqsimlanish chizmasi ­ gidrograf 
chiziladi (15.1­rasm). 
0
5
10
15
20
25
30
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
W, 10
6
m
3
0
5
10
15
20
25
30
35
W,%
15.1-rasm. Daryo oqimining yil ichida taqsimlanishi 
Qashqadaryo – Varganzi, 1986- yil 
 
15.2. Daryo oqimining yillararo tebranishi va
uni statistik baholash 
 
Daryo oqimining yillararo o‘zgarishi meteorologik omillar 
(atmosfera yog‘inlari, havo harorati, namlik) ta’siri natijasida ro‘y beradi. 
¨mg‘ir va qor suvlari hisobiga to‘yinadigan daryolarda yillik yog‘in 
miqdorining me’yor (me’yor)ga nisbatan ko‘p bo‘lishi daryo oqimining 
ham ortishiga olib keladi. Doimiy qor va muzlik suvlari hisobiga to‘yi-
nadigan daryolarda esa yozgi havo haroratining me’yorga nisbatan yuqori 
bo‘lishi daryo oqimining ko‘payishiga sabab bo‘ladi. Har ikki holda ham 
daryo oqimiga ta’sir etuvchi boshqa omillar ikkinchi darajali bo‘lib qoladi. 
Daryo oqimining yillararo o‘zgarishini xarakterlash uchun 
gidrologiyaga oid hisoblashlarda taqsimlanish va ta’minlanish egri 
chiziqlaridan foydalaniladi. Ta’minlanish egri chizig‘i berilgan oqim 
miqdorini necha foiz ishonchli ekanini yoki boshqacha aytganda necha 
yilda bir marta qaytarilishini aniqlashga yordam beradi. 
Ta’minlanish egri chizig‘i kuzatish ma’lumotlari asosida chiziladi 
(15.2­rasm, b). Daryo oqimining ta’minlanishi quyidagi ifoda yordamida 


144 
topiladi va foizlarda ifodalanadi: 
%,
100
4
,
0
3
,
0




n
m
P
bu yerda: 
m
­ daryolarda ma’lum yilda kuzatilgan oqim miqdorining 
kamayuvchi qator bo‘yicha aniqlangan tartib raqami; 
n
­ kuzatish yillari 
soni. Mazkur ifoda yordamida hisoblanib, chizilgan ta’minlanish egri 
chiziqlarida nuqtalar birmuncha sochilib tushadi. Bu esa hisoblashlarda 
ma’lum qiyinchiliklarni keltirib chiqaradi. Shundan qutilish, ya’ni egri 
chiziqni silliqlash maqsadida bir qancha nazariy tenglamalardan 
foydalaniladi. Amaliy hisoblashlarda ko‘proq III tipdagi Pirson taqsimoti 
egri chizig‘idan foydalanish taklif etiladi. 
Nazariy taqsimotlarga asoslanib chizilgan ta’minlanish egri 
chiziqlarining quyidagi uchta parametri mavjud bo‘ladi: 
- qatorning o‘rtacha arifmetik miqdori ­ 
0
Y

- yillik oqimning o‘zgaruvchanlik (variatsiya) koeffitsiyenti ­ 
v
C

- yillik oqimning asimmetriya koeffitsiyenti ­ 
s
C

Mazkur parametrlarning barchasi daryolarda olib borilgan uzluksiz 
kuzatish ma’lumotlari asosida aniqlanadi.

Download 6,22 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   109   110   111   112   113   114   115   116   ...   214




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish