Учебное пособие по предмету «Каракалпакский язык» написано и утверждено на основе учебного плана и рабочей программы. Учебное пособие предназначено для студентов высших учебных заведений, обучающихся по специальности на узбекском языке

Modal sózler
Sóylewshiniń gáptegi aytılǵan pikirge boljaw, isenim, gúman etiw, maqullaw, biykarlaw, tastıyıqlaw hám t.b. sıyaqlı qatnasların bildiretuǵın sózlerge modal sózler dep ataladı.
Modal sózlerdiń toparına álbette, bálkim, qullası, demek, máselen, múmkin, itimal, shınında, durıs, ras, sózsiz, bar, joq, kerek, tiyis, lazım, dárkar, zárúr, awa, jaq, shaması, mısalı, máselen, tilekke qarsı, aytpaqshı hám t.b. sózler kiredi. Olar sóylewshiniń haqıyqatlıqqa bolǵan hár túrli modallıq, sezimlik, isenim, maqullaw, biykarlaw hám t.b. mánilik qatnasların bildirip keledi.
Modal sózler morfologiyalıq jaqtan ózgermeytuǵın sózlerdiń toparına kiredi. Sonlıqtan, olar dara sóz qálpinde kelgende mánili bóleklerge (túbir hám qosımtalarǵa) ajıralmaydı.
Sintaksislik jaqtan modal sózler gáp aǵzaları menen sintaksislik baylanısqa túspeydi. Sonlıqtan, olar baǵınıńqı sóz dizbeginiń bir sıńarı (komponenti) bola almaydı. Tek ulıwma gápke yamasa onıń bir aǵzasına mánilik jaqtan ǵana qatnaslı bolıp, solar menen mánilik baylanısqa túsedi. Mısalı: 1. Shınında, bul paxtanı suwǵarıwǵa eki adam kóplik etpeydi. 2. Múmkin, oǵan Aydananıń sózleri tásir etken shıǵar (Ó.X.). 3. Oqıwdan kóp qalıw, álbette, ózine zıyan. (G.I.).
Bul mısallarda 1 – 2 – gápte shınında, múmkin modal sózleri ulıwma gáp penen mánilik baylanısqa túsken. Al, úshinshi gáptegi álbette modal sózi ózinen sońǵı tolıqlawıshqa qatnaslı, sonıń menen mánilik jaqtan baylanısqan.
Modal sózlerdiń mánileri
Modal sózler pútin gápten ańlasılǵan pikirge yaki onıń bir aǵzasına qatnasına qaray tómendegi mánilerde qollanıladı:
1. Gáptegi aytılǵan pikirge isenim bildiriw mánisinde qollanıladı. Bul mánide álbette, durısında, shınında, rasında, sózsiz, shubhasız hám t.b. modal sózler keledi.
2. Boljaw, shamalaw, gúman etiw mánilerin bildiredi: bálkim, múmkin, shaması, qáydem, mágár, sirá hám t.b.
3. Maqullaw, biykarlaw, tastıyıqlaw mánilerin bildiredi: awa, joq, jaq (yaq), jaqsı (yaqshı) maqul hám t.b.
4. Minnetlilikti, zárúrlikti bildiredi: kerek, tiyis, zárúr, dárkar, lazım hám t.b.
5. Sóylewshiniń sezimlik (emotsionallıq) qatnas mánisin ańlatadı: tilekke qarsı, baxtımızǵa, meniń baxtıma, ne qılayıq, ıqtıyarı hám t.b.
6. Sóylewshiniń pikiriniń dáslepki pikir menen baylanıslılıǵın, juwmaǵın, nátiyjesin bildiredi: demek, qısqası, qullası, aqırı, olay bolsa, mısalı, máselen, sóytip, nátiyjede, al, ǵárez hám t.b.
Bulardan basqa da modallıq mánini aytpaqshı, aytqanday, menińshe, kerisinshe, birinshiden, ekinshiden, jaqsısı, qáne, qánekey, minekey hám t.b. sıyaqlı sózler ańlatıp keledi.