Учебное пособие по предмету «Каракалпакский язык» написано и утверждено на основе учебного плана и рабочей программы. Учебное пособие предназначено для студентов высших учебных заведений, обучающихся по специальности на узбекском языке

26.2. Berilgen tekstti oqıp shıǵıń. Qaraqalpaq tiline awdarıń.
Qaraqalpaqstanda jaslar
Qoraqalpog’iston Respublikasi aholisi soni 1 million 700 mingdan ziyod bo’lib, shundan
1080000 nafardan ortig’ini yoshlar tashkil etadi.
Bugungi kunda Qoraqalpog’iston Respublikasida 702 ta umumiy o’rta talim maktabi faoliyat ko’rsatib kelmoqda. Ularda 261 ming nafardan ziyod yoshlar o’qishayotir. Shuningdek, 103 ta kasb – hunar kolleji, akademik litseyda 80 mingga yaqin navqiron avlod vakillari tahsil olmoqda. Mavjud 8 ta oliy o’quv yurtida esa 20 mingdan ortiq o’g’il – qizlar o’z bilimlarini mustahkamlayapti.
Prezidentimiz tashabbusi bilan tasis etilgan Zulfiya nomidagi Davlat mukofotiga qoraqalpoq qizlaridan 16 nafari sazovor bo’lgan.
Orolbo’yida 22 ta bolalar va o’smirlar sport maktabi mavjud. Ular 125 mingdan ortiq yoshlarni qamrab olgan. O’g’il – qizlarning 320 nafardan ko’prog’i mamlakatimiz va xalqaro sport musobaqalari g’olibidir.
Qoraqalpog’iston Respublikasida 21 bolalar musiqa va sanat maktabi bo’lib, unda 3 ming 700 nafardan ortiq yoshlar ilm egallayapti. Navqiron ijodkorlarning 30 dan ziyodi esa respublika hamda jahon miqyosidagi ko’rik – tanlov, festivallar sovrindoridir. («Xalq so’zi» gazetasınan)
26.3. 26.2. tekstinen sózler tańlap, modal sózlerdi ishinde keltirip gáp qurań.
26.4. Berilgen tekstten modal sózlerdi tabıń.
Irasın aytsam, ómirim tuwıp birinshi ret krovatta jatpaqshıman, uzın boylı, biyday ireń, sulıwshıq jigit qasıma kelip:
- Aytpaqshı, men pioner vojatıyman, atım Uzaqbergen, familiyam Bekniyazov.
- Ha, aytpaqshı, sen baslawısh mektepten kelgenseń. Keleshekte kim bolıw niyetiń bar? – dedi ol.
- Shayır! – dedim men.
- Olay bolsa, ádebiyat krujogine qatnaysań, – dep ol sumkasınan bir dápter alıp berip, bul seniń kúndelik dápteriń boladı.
Shayır bolıw ushın oǵırı kóp biliwiń tiyis. Bir jas shayır Maksim Gorkiyge «Meniń hámme nárseni biliwim shárt emes, hesh kim hámme nárseni tolıq bilip bolmaydı» dep xat jazǵanda, «Menińshe bul ádebiyatshıdan ońlı heshteńe shıqpaydı», – depti M.Gorkiy. Napoleon Bonapart: «Soldat ólse ornın toltırıw múmkin, al shayır ólse, ornın toltırıw múmkin emes» – depti.
Shıńǵısxan: «Hámme shayır meniń xızmetimde bolıwı tiyis, meni bilmeytuǵın hám men bilmeytuǵın shayırdı joq etińler» – dep tártip bergen. (T.Q.«Qaraqalpaqnama»)
26.5. Noqattıń ornına kerekli modal sózlerdi qoyıń.
Artel aǵzalarına rayon etikler jibergen eken, etik bólistiriwge arnalǵan jıynalıstı ashsam qarsılıq joq pa? – dedi.
- Asha ber, asha ber, – dep hámme shuw etti.
- … etik bólistiriwge arnalǵan jıynalıs ashıq, – dedi ol saldamlılıq penen.
- …, men arteldiń baslıǵıman. Kúndi kún, túndi tún dep esapqa almay júrisim kóp. Sol ushın bir jup etik maǵan tiyisli bolsa …?
- Tiyisli! – desti kópshilik.
- Qol kóterińler! – dedi baslıq.
Hámme qol kóterdik.
- …, meniń usı qıyınshılıǵıma jubayım Tursın da sherik. Ol óz waqtında tamaǵımdı pisiredi, tóseklerime shań jolatpaydı. Oǵan bir jup etik tiyisli shıǵar? – dedi baslıq.
- Tiyisli! – desti jáne bir dawıs.
- Onda qol kóterińler! – dedi baslıq.
Hámme qol kóterdik.
- …, meniń jalǵız ulım Tolıbay men mingen Jiyren qasqanıń ot – shóbine qaraydı.
Onnan tısqarı keshte likbezge de qatnaw oyı bar. Qarańǵıda kóp súrnigiwi …. Sol ushın oǵan da bir jup etik tiyisli shıǵar, …?
- Tiyisli! – desti adamlar.
- Olay bolsa qol kóterińler! – dedi baslıq.
Hámme qol kóterdik.
Joldaslar, bar etiklerdi bólistirip boldım. Usınıń menen etik bólistiriw jıynalısı jabıq, – dedi baslıq. (T.Q.«Qaraqalpaqnama»)
Kerekli sózler: 1. Olay bolsa 2. Ózlerińizge málim 3. Kerek 4. Bilesizler 5. Bilesiz 6. Múmkin 7. Álbette.
26.6. Sorawlarǵa juwap beriń.
1) Respublikada Ǵárezsizlikke eriskennen keyin ilim tarawında qanday ózgerisler bolıp atır.
2) Tanılǵan bilimli jaslardan kimlerdi bilesiz?
3) Joqarı oqıw orınlarında ilimge qızıǵıwshı jaslardı tanıysız ba?
4) Bilimli jaslarǵa qanday múmkinshilikler jaratılıp atır.
5) Siziń oqıp atırǵan oqıw ornıńızda, fakultetińizde ilimge qızıǵatuǵın jaslar bar ma? Olar qanday jetiskenliklerge erisip atır.
26.7. «Biz ǵárezsiz mámlekettiń bilimli jaslarımız» temasında shıǵarma jazıń. Qollanǵan sózlerińizde modal sózlerdi keltiriń.
Terminlerdi salıstırıń