ХУКУКДИ
хамкор сифатида чикади. Узини тушунишларига
интилиш, Уз хохиш-истакларининг бажарилишига эришиш
болани
тугри
сузлашга
мажбур
килади.
Ушбу
ёшда
тенгдошлари билан мулокотга киришиш эмоционал алока
урнатиш ва уз шахсига эътиборни жалб килишга ёрдам беради:
болалар бир-бирлари билан уйнаш жараёнида уз харакатларини
нутк билан шархлаб борадилар, аммо хозирча улар бир-бирига
тугридан-тугри юзланиб, мурожаат килмайдилар.
Бола хаётининг учинчи йилига келиб боланинг тил
мухитидаги фаол йуналтирувчи фаолияти бошланади.
Бу
кувончли кечинмалар таъсири остида вужудга келадиган
товушлар билан турли уйинларда («шовкинли кушиклар») ва
оддий суз ижодкорлигида («гольф-молъф», «уйин-пуйин» ва
бош к) куринади.
Кулай шарт-шароитларда мулокотнинг учинчи йилига
келиб бола катталар билан мулокотда кургазмали-таассуротли
вазиятга таянмаган холда уз тассуротларини куриб нуткда
84
ифодалай бошлайди. Болалар узлари куриб чик,к,ан китоблари,
тинглаган эртаклари ва узларининг илгариги тажрибалари
Хакида
(«Мустакиллик
майдони»га.
\айвонот
боги га
уюштирилган саёхат, Кррбобо совгалари ва бошкалар хакидаги
хотиралар) фикр билдира бошлайдилар.
Бола
хаётининг
иккинчи
йилида
нуткий
ривожлантириш вазиФалари: Нуткни тушуниш. Болага энг
оддий,
унинг
узига
таниш
булган
маиший
вазиятлар,
жараёнлар
ва
уйин
вазиятларини
очиб
берувчи
осон
тушуниладиган
сузлар
ва
оддий
иборалар
захирасини
кенгайтириш.
Одамлар,
хонадаги
ва ундан ташкаридаги
нарсалар, хайвонлар, усимликпар, уй-жойлар ва уларнинг
вазифасини
ифодаловчи
сузлар
захирасини
аста-секин
кенгайтириб бориш.
• «Кумакчилар»
ва
равишлар
ёрдамида
ифода
килинадиган
вазиятларни
тушунишни
(иккинчи
ярим
йилликда), буюмлар сифати, уларнинг хажми ва рангини
белгиловчи сузларни тушунишни шакллантириш.
• Катталарнинг
мазмунига
кура
богланган
2-3
та
Харакатдан иборат булган топширикдарни диккат билан
тинглаш, тушуниш ва бажаришни ургатиш («коптокни ол ва
менга бер»)
Фаол нутк. Барча режимли вазият жараёнларида ишонч
билдирилган хис-хаяжонли мулокотни йулга куйиш.
• Бола имкони булган хар кандай нуткий куринишлар ва
вокаллашувларнинг пайдо булишига кумаклашиш.
• Имо-ишоралар ва юз ифодаси билан бир каторда
истак-хохишларни ифодалаш ва атрофдагилар билан узаро
муносабатларни йулга куйиш учун зарур булган сузлардан
фойдаланишга; турли сабаблар билан катталар ва болаларга
мурожаат килиш: савол беришга; курганларини бир-нечта
сузларда хикоя килиб беришни урганишга (йил охирида)
ундаш.
• Болаларнинг кишиларни уларнинг ёши ва жинсига мос
холда белгиловчи сузлардан, хонадаги ва хонадон ташкаридаги
буюмлардан,
айрим
хайвонлардан
ва
усимликлардан,
атрофдаги кишилар ва хайвонлар харакатларидан, нотирик ва
тирик
объектлардан,
айрим
мехнат
харакатларидан
фойдаланишлари учун тегишли холатни вужудга келтириш.
S5
Do'stlaringiz bilan baham: |