У з б е к и с т о н р е с п у б л и к а с и о л и й ва урта м ахсус таъ ли м ва зи рл и ги мщайё хакимова семасиология


-§.  Лексик маънонинг иерарх муносабати



Download 2,76 Mb.
Pdf ko'rish
bet50/73
Sana07.04.2022
Hajmi2,76 Mb.
#534066
1   ...   46   47   48   49   50   51   52   53   ...   73
Bog'liq
hakimova m. semasologiya

16-§. 
Лексик маънонинг иерарх муносабати
Иерарх (погонали) муносабат парадигматик ва синтагматик 
муносабатлардан фарк^пи уларок, турли сатх, бирликлари 
уртасида, мураккаблик даражаси турлича булган бирликлар 
орасида вокр булади. Иерарх муносабат асосида бир бирликнинг 
иккинчи бир бирликни ташкил этиши ётади.
Иерарх муносабатнинг икки хил куриниши мавжуд:
а) гурли сат\ бирликлари уртасидаги иерарх муносабат;
б) бир сатх доирасидаги бирликлар уртасидаги иерарх 
муносабат.
Биринчи холатда куйи сатх бирлиги узидан бир погона 
юкрри сатх бирлиги учун ташкил этувчи (курилиш материали) 
Хисобланади ва юкрри сатх, бирлиги уз навбатида куйи сат\ 
бирлигининг синтагматик муносабатидан ташкил топади. 
Мазкур муносабат б>тун тил систем асининг погонали 
структурасини акс эттиради: 
фонема — морфема — суз — суз
бирикмаси — ran — матн. 
Тилнинг энг кичик бирликлари 
фонемалар морфемалар таркибига, морфемалар суз таркибига, 
суз суз бирикмаси, суз бирикмаси ran, ran эса матн таркибига 
киради. Ёки, аксинча, матн гаплардан, ran суз бирикмаларидан, 
суз бирикмалари сузлардан, сузлар морфемалардан, морфемалар 
фонемалардан ташкил топади.
Иерарх муносабат бир сатх доирасида ,\ам юкр булади. Иерарх 
муносабатнинг бутурини лексик маъно мисолида куриш мумкин.

Бу \акда тули^рок, маълумот олиш учун каранг: Неъматов 
Расулов
Р. Узбек тили систем лексикологияси асослари. —Тош кент, 1995; Нурмонов
А., Ш ахобиддинова Ш.. Искандарова Ш., Набиева Д. Узбектилининг аназарий
грамматикаси. Морфология. —Тошкент, 2001.
69


Бунда кенгрок, тушунчани ифодалайдиган маъно торрок, 
тушунчани ифодалайдиган маънони уз ичига олади: 
аёл — она.
Аёл
лексемасининг маъноси 
она
лексемаси англатаётган маънодан 
кенгрок, булиб, иккала лексема иерарх муносабатни хосил кдлади. 
Бир сатх, доирасида кузатиладиган иерарх муносабатларга тур- 
жинс 

Download 2,76 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   46   47   48   49   50   51   52   53   ...   73




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish