У з б е к и с т о н р е с п у б л и к а с и о л и й ва урта м ахсус таъ ли м ва зи рл и ги мщайё хакимова семасиология


 Неъматов  Расулов Р. У збек тили систем лексикологияси асослари



Download 2,76 Mb.
Pdf ko'rish
bet53/73
Sana07.04.2022
Hajmi2,76 Mb.
#534066
1   ...   49   50   51   52   53   54   55   56   ...   73
Bog'liq
hakimova m. semasologiya

Неъматов 
Расулов Р. У збек тили систем лексикологияси асослари.
—Тош кент. 1995. 86-бет.
72


классема
лексик контекст
суюкдик
куй мок,, тукмок,, ...
ичимлик
ичмок, хупламок^ шимирмок,, 
хурилллатмок,...
усимлик баргидан 
тайёрланадиган
кук, к,ора, я л п и з,...
махсус
тайёрланадиган
дамламок, кдйтармок, дам егизмок;
узига хос 
сифатга эга
аччик,, ширин, хушбуй,
ХИДЛИ, ...
Семантик богланган икки семема бир-бири учун бедгиловчи 
лексик контекст саналади. Тилшуносликда белгиловчи лексик 
контекстга нейтрал лексик контекст зид куйилади. Белгиловчи 
лексик контекст классемага асосланса, нейтрал контекстнинг 
х;осил булиши учун зид сема булмаслиги лозим. Масалан, 
тун
лексемаси узининг асосий семаси ^исобланган «крронги» семаси 
асосида 
тун цоронтси, тун зимистони, тун дощаты
каби 
белгиловчи лексик конгексглар хрсил кдлади. Лекин 
тун
семемаси 
куйидагича богланишлар ^ам хосил кдлиши мумкин: 
тунда келди,
тунда куришди, тунда ишлади, армонли тун
каби. Бу каби нейтрал 
контекстларда классема мавжуд булмаслиги ёки булса хам, у 
иккиламчи чет семалар \исобига юзага чик^ши мумкин. Белги­
ловчи контекстда семантик алокд чукур булади ва у якуфл сезилиб 
туради, нейтрал контекстда эса мазмуний алокр саёз булади. 
Семантик тадк^кртлар учун, лексема маъносининг мо^иятини 
очиш учун белгиловчи лексик контекстни урганиш а^амиятлидир.
Агар икки семема таркибида зид семалар мавжуд булса, улар 
кетма-кет боглана олмайди. 
Иссш( (^ароратли, щизиган)
ва 
к,ор
(ётн, оц, совуц)
лексемаларининг танланган семемаларида зид
73


семалар мавжудлиги учун улар кетма-кет боглана олмайди. Бу 
зидлик семалараро эм ас, \атто сем ем а-сем а макрмида 
кузатилмокда: 

Download 2,76 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   49   50   51   52   53   54   55   56   ...   73




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish