U. R. Xamdamov, dj. B. Sultanov, S. S. Parsiyev, U. M. Abdullayev

Talab qilingan xabarning sarlavhasi
. So‘rov satridan so‘ng biz 
nol yoki undan ko‘p so‘rov sarlavhalari qatoriga ega bo‘lishimiz 
mumkin. Har bir sarlavha qatori mijozdan serverga qo‘shimcha 
ma’lumotlarni yuboradi. Masalan, mijoz hujjatning maxsus formatda 
yuborilishini talab qilishi mumkin. Har bir sarlavhada sarlavha nomi, 
ustun, bo‘sh joy va sarlavha qiymati mavjud (7.30- rasmga qarang). 
7.4- jadvalda so‘rovda tez-tez ishlatiladigan ba’zi sarlavhalar 
ko‘rsatilgan. Qiymat maydoni har bir sarlavha nomi bilan bog‘liq 
bo‘lgan qiymatlarni belgilaydi. Qiymatlar ro‘yxatini tegishli RFC 
larda (request for comment) topish mumkin. 
7.4- jadval 
Sarlavha 
Tavsif 
User-agent 
Mijoz dasturini aniqlaydi 
Accept 
Mijoz qabul qilishi mumkin bo‘lgan media formatni 
aniqlaydi 
Accept-charset 
Mijoz ishlay olishi mumkin bo‘lgan belgilar to‘plamini 
ko‘rsatadi 
Accept-encoding 
Mijoz ishlay olishi mumkin bo‘lgan kodlash sxemasini 
ko‘rsatadi 
Accept-language 
Mijozqabulqilishimumkinbo‘lgantilniko‘rsatadi 
Authorization 
Mijozgataqdimetilganruxsatlarniko‘rsatadi 
Host 
Mijozning host va port raqamlarini ko‘rsatadi 
Date 
Joriy sanani ko‘rsatadi 
Upgrade 
Afzal aloqa protokolini belgilaydi 
Cookie 
Cookie-ni serverga qaytaradi 
If-Modified-Since 
Cookie-ni serverga qaytaradi 
So‘rov xabardagi tana (Body In Request Message)
. Tana 
so‘rov xabarida mavjud bo‘lishi mumkin. Odatda, u yuborilishi kerak 
bo‘lgan sharhni o‘z ichiga oladi. 
Holat satri
. Javob xabaridagi birinchi qatorga holat satri deyiladi. 
Ushbu satrda uchta maydon mavjud bo‘lib, ular bo‘shliqlar bilan ajratilgan 
va jo‘natuvchini qaytarish va satr tarjimasi bilan tugatilgan. Birinchi 
maydon HTTP protokoli versiyasini aniqlaydi, masalan, 1.1. Holat kodi 
maydoni so‘rovning holatini belgilaydi. U uchta raqamdan iborat. 100 
diapazonidagi kodlar faqat ma’lumot bo‘lsa, 200 diapazonidagi kodlar 
muvaffaqiyatli so‘rovni bildiradi. 300 diapazonidagi kodlar mijozni boshqa 
URLga yo‘naltiradi va 400 diapazonidagi kodlar mijozning saytida xato 
borligini ko‘rsatadi. Va nihoyat, 500 diapazonidagi kodlar server tarafidagi 

---

272 
xatoni ko‘rsatadi. Holat iborasi holat kodini matn shaklida ifodalaydi. 
Holat kodi va holat iborasi uchun mumkin bo‘lgan qiymatlar 7.5- jadvalda 
keltirilgan. 
7.5- jadval