Тузувчидан Ушбу "Электр схемаларни ўқиш"

Электр қурилмалар схемалари. Схема турлари. 
Қурилмада ишлатилган элеметлар турларига қараб схемалар 
кинематик, гидравлик, пневматик, электрик ва бошқа турларига бўлинади. 
Схема турлари биргаликда ҳам бўлиши мумкин. Мисол учун, 
электропневматик схемаларда пневматик элементлар билан бирга электр 
элеметлар ҳам келтирилган бўлади. Реле ва электромагнит контакторларда 
мавжуд бўлган кинематик механизмлари мавжуд бўлган бўлса ҳам улардан 
тузилган бошқариш схемаси электр схема бўлади. 
Қўлланиш соҳасига қараб схемалар қуйидаги турларга бўлинади: 
структура схемаси, функционал схемаси, принципиал схемаси, уланишлар 
схемаси, умумий схема ва жойлаштириш схемаси. Энергетик 
қурилмаларнинг электр схемалари “тўлиқ ва монтаж схемаси” деб аталади. 

---

4 

Структура схемаси
қурилманинг асосий функционал қисмларини, 
уларнинг вазифалари ва ўзаро боғланганлигини кўрсатади. Бу схема 
бошқа схемалардан аввал яратилади ва қурилма билан танишиш учун 
ишлатилади. 

Функционал схемалар
қурилманинг ишлаш принципини акс этади ва 
унда ўтадиган жараённи кўрсатади. 

Принципиал схемалар
конструкторлик ҳужжатларни яратишга асос 
бўлади. Бу схемаларда барча элементлар ва уларнинг боғланишлари 
кўрсатилади. Бу схемалар қурилмани ишлаш принципи бўйича тўлиқ 
маълумот беради. 

Уланишлар схемалари
қурилма элементларининг ўзаро уланишларини 
(симлар, кабеллар, кабель дасталари (жгут), қуврлар) ва улаш 
воситаларининг ўзаро боғланганлигини кўрсатади. Бу схемалар улаш 
воситаларини жойлаштириш чизмаларидан ташкил топган 
конструкторлик ҳужжатларни яратиш учун асос бўлади. 

Ташқи уланишлар схемалари
қурилмаларнинг ташқи уланишларини 
кўрсатади. 
