Тузувчи : Файзуллаева Н

Davlat byudjeti defitsiti (profitsiti). 
2016 yil uchun Davlat byudjeti daromadlari prognozi 
101,3%ga ijro etildi. Bu esa Davlat byudjetining YAIMga nisbatan 0,1% profitsit bilan 
bajarilishi va Davlat byudjeti muvozanatini ta’minlash imkonini berdi. 
11.1-jadval 
Davlat byudjeti daromadlar qismining ijrosi (yakunga nisbatan% da) 
Ko’rsatkichlar 
2011 
2012 
2013 
2014 
2015 
2016 
Daromadlar – jami 
100 
100 
100 
100 
100 
100 
1. To’g’ri soliqlar 
26,4 
25,4 
24,2 
23,4 
24,1 
24,0 
Yuridik shaxslar foyda solig’i 
5,1 
4,7 
4,0 
3,5 
3,2 
3,0 
Jismoniy shaxslar daromad solig’i 
11,2 
10,8 
10,4 
10,3 
10,4 
10,1 
2. Egri soliqlar 
48,2 
49,0 
51,1 
53,1 
52,6 
51,5 
QQS 
27,9 
28,0 
28,8 
29,9 
29,7 
29,0 
Aksiz 
14,9 
14,9 
15,9 
15,6 
15,4 
15,3 

---

125 
3. Resurs to’lovlari va mol-mulk solig’i 
15,4 
15,6 
14,8 
13,6 
13,2 
12,9 
4. Boshqa daromadlar 
10,0 
10,0 
9,9 
9,9 
10,1 
11,6 
Manba: O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi 
11.2-jadval 
Davlat byudjeti xarajatlari tarkibi (YAIMga nisbatan%da) 
Ko’rsatkichlar 
2011 
2012 
2013 
2014 
2015 
2016 
Harajatlar – jami 
100 
100 
100 
100 
100 
100 
Ijtimoiy soha va aholini ijtimoiy 
qo’llab-quvvatlash harajatlari 
58,0 
58,9 
58,7 
58,8 
58,8 
58,9 
Iqtisodiyotga harajatlar 
11,5 
11,1 
10,6 
10,7 
10,5 
10,6 
Markazlashtirilgan 
investitsiyalarni 
moliyalashtirish harajatlari 
6,6 
5,4 
5,6 
5,1 
5,1 
5,2 
Davlat hokimiyati, boshqaruv, sud va 
o’z-o’zini boshqarish organlarini saqlab 
turish harajatlari 
3,8 
4,1 
4,5 
4,5 
4,4 
4,4 
4. Boshqa xarajatlar 
20,1 
20,5 
20,6 
20,9 
21,2 
20,9 
Manba: O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi 
Mamlakatimiz byudjet siyosatini takomillashtirish yuzasidan birinchi yarim yillikda qabul 
qilingan, byudjetlarning daromad bazasini kengaytirishga, byudjetlararo munosabatlarni 
takomillashtirishga va byudjet mablag’larining xarajatlar samaradorligini, natijadorligini 
oshirishga qaratilgan chora-tadbirlar hisobot davrida Davlat byudjetini mutanosib ijro etish 
imkonini berdi. 
Soliqqa tortish tizimini soddalashtirishga qaratilgan byudjetlararo munosabatlarning va 
soliq ma’muriyatchiligining zamonaviy mexanizmlari joriy etilayotganligi qayd etildi. 
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining «Mahalliy byudjetlarni shakllantirishda mahalliy davlat 
hokimiyati organlarining vakolatlarini kengaytirish chora-tadbirlari to’g’risida»gi hamda «Soliq 
ma’muriyatchiligini tubdan takomillashtirish, soliqlar va boshqa majburiy to’lovlarning 
yig’iluvchanligini oshirish chora-tadbirlari to’g’risida»gi farmonlarining tutgan o’rni alohida 
qayd etilib, ushbu farmonlarga muvofiq aholining real daromadlarini, hayoti darajasi va sifatini 
oshirish, respublika byudjetidan moliyalashtirishga bog’liqlikni kamaytirish, mahalliy davlat 
hokimiyati organlarining mustaqilligini kuchaytirish maqsadida hududlarni kompleks 
rivojlantirishning barqaror moliyalashtirilishini ta’minlash mamlakatimiz byudjet siyosatining 
asosiy vazifasi etib belgilangan. 
Ushbu farmon doirasida joriy yilning 1 iyulidan 31 dekabriga qadar Toshkent shahrida va 
uning tumanlarida ularning byudjetlari daromadlari va xarajatlarining yangi tuzilmasini nazarda 
tutuvchi tajriba o’tkazilmoqda. 
Ushbu chora-tadbirlar natijasida Qoraqalpog’iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent 
shahar byudjetlarining xarajatlari ulushi davlat byudjeti tuzilmasida hisobot yilida 53 foizgacha 
o’sdi. 
Hududlarning mahalliy byudjetlarni mustahkamlashga doir zaxiralaridan va resurs 
imkoniyatlaridan foydalanishni kengaytirish sohasida olib borilayotgan chora-tadbirlar tufayli 
o’tgan davrda bevosita soliqlardan tushgan tushumlar miqdori 5528,7 milliard so’mni tashkil 
etganligi hamda 2016 yilning shu davriga nisbatan 793,8 milliard so’mga, ya’ni 16,8 foizga 
o’sganligi deputatlar tomonidan ta’kidlandi. 
Shu bilan birga, deputatlar Davlat byudjetining va davlat maqsadli jamg’armalari 
byudjetlarining daromadlarini shakllantirishdagi hamda mablag’laridan samarali foydalanishdagi 
xato va kamchiliklarga to’xtalib o’tdilar. Xususan, Davlat byudjetining hisobot davridagi 
ijrosining borishi tanqidiy tahlil qilingan holda, mahalliy davlat hokimiyati va boshqaruvi 

---

126 
organlari 
tomonidan 
mavjud 
zaxiralar 
hamda 
resurs 
imkoniyatlaridan 
etarlicha 
foydalanilmaganligi qayd etib o’tildi. 
Jadal ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishga doir mintaqaviy dasturlarni, ayniqsa, sanoat va 
xizmatlar ko’rsatishni rivojlantirish sohasidagi dasturlarni amalga oshirish orqali tumanlar va 
shaharlarning subvensiyalarga bog’liqligini qisqartirishga etarli darajada e’tibor qaratilmayapti. 
CHunonchi, hisobot davrida sanoat sohasida mikrofirmalarga va kichik korxonalarga imtiyozlar 
berish hisobiga Qoraqalpog’iston Respublikasining atigi 9 ta tumani hamda Xorazm viloyatining 
7 ta tumani, shuningdek, 27 ta tuman va shahar subvensiyadan chiqarildi. Shu bilan bir vaqtda 73 
ta tuman hanuzgacha subvensiya holatida qolmoqda. 
Bundan tashqari, mamlakatimiz asosiy moliyaviy hujjatining hisobot davridagi ijrosiga oid 
materiallar to’liq taqdim etilmaganligi uchun moliyaviy idoralar deputatlar tomonidan tanqid 
qilindi. Shu sababli deputatlar birlashmalarida va sohaga oid qo’mitada muhokamaga 
tayyorgarlik ko’rish jarayonida qo’shimcha materiallar so’rab olindi. 
Umuman olganda, majlis yakunlariga ko’ra, Davlat byudjetining va davlat maqsadli 
jamg’armalari byudjetlarining 2017 yil birinchi yarim yilligidagi ijrosi to’g’risidagi hisobotni 
tasdiqlash haqida qaror qabul qilindi.