Тузувчи : Файзуллаева Н

jaxon valyuta tizimi - bu, xalkaro ayirboshlashning barcha shakllariga xizmat 
kilishga va ularning samarali rivojlanashini ta’minlashga karatilgan mamlakatlar 
o‘rtasidagi valyuta munosabatlarining yigindisidir
. Xalkaro iktisodiy munosabatlarning 
tarkibiy kismi sifatida u kuyidagilarni o‘z ichiga oladi:
1. Xalkaro bitimlarda foydalaniladigan to‘lov va kredit vositalarini (oltin, eng rivojlangan 
mamlakatlarning milliy valyutalari, xalkaro pul birliklari);
2. Valyuta kurslarini o‘rnatish va saklab turish mexanizmini; 
3. Valyuta bozorining ishlash tartibini; 
4. Xalkaro xisob-kitoblarni amalga oshirish tartib va koidalarini; 
5. Valyuta yordamida tartibga solish va nazorat kilish tizimini; 
6. Valyuta munosabatlarini tartibga solib turuvchi va jaxon valyuta tizimining barkaror 
faoliyatini ta’minlovchi xalkaro tashkilotlar tizimi (Xalkaro valyuta fondi, Umumjaxon banki, 
evropa tiklanish va tarakkiyot banki). 
Xozirgi zamonda xalkaro xisob-kitoblarda va kreditlashda asosan uch xil ko‘rinishdagi pul 
vositalari ishlatiladi: 

---

129 
- oltin, xozirda o‘zining asosiy to‘lov va xisob-kitob vositasi xususiyatini yo‘kotgan 
bo‘lsada, ammo ko‘pchilik valyuta zaxiralarining sezilarli kismini tashkil etadi va muxim tashki 
savdo operatsiyalariga xizmat kilish va kreditlashni kafolatlash uchun ishlatiladi; 
- jaxonda asosiy o‘rin tutuvchi rivojlangan mamlakatlarning miliiy valyutalari (AKSh 
dollari, eVRO, Ingliz funt-sterlengi, Yaponiya ienasi va boshkalar); 
- xalkaro pul birliklari.
Bunday pul birliklariga shu paytga kadar foydalanilgan eKYu, SDR misol bo‘la oladi. Ular 
barcha mamlakatlar tomonidan tashki savdo operatsiyalarini amalga oshirishda ishlatiladi. 
Xorijda kreditlash va investitsiyalashda, chet ellik ishchi kuchi mexnatiga, shuningdek, 
mamlakat valyuta zaxiralarini yaratishda ko‘llaniladi. 
Xalkaro valyuta yoki xalkaro to‘lov-xisob va kreditlash vositalariga javob berishi kerak 
bo‘lgan talab ularning konvertirlashuvi xisoblanadi.