Tuzilishi va xossalari

Barcha ma’lum aminokislotalarni ikki guruhga ajratish mumkin:
1–guruh. Protеinogеnli /oqsil tarkibiga kiradigan/aminokis lotalar ;
2–guruh. Protеinogеn bo’lmagan /oqsil tarkibiga kirmaydigan/amino k is lo ta la r;
Eng asosiy protеinogеn aminokislotalar 20 ta ular oqsil tabiatli, bevosita oqsil
sintezida qatnashadi va oqsil tarkibiga kiradi. Qolgan aminokislotalar oqsil
tuzilishida is htiro k etmaydi, ular hujayralarda erkin holatda modda
almashinuvining mеtaboliti va oqsil bo’lmagan moddalar tarkibiga kiradi.
Aminokislotalarning klassifikatsiyasi
Barcha aminokislotalar yon radikalining o’zgarishiga qarab nomlanadi.
Amino kis lo talar n in g umumiy formulasi quyidagicha bo’lib, 2 qis mdan iborat:
1- qism radikal; 2 – qism asosiy;
α
R----C H ---- COOH
NH₂
Shuningdek barcha aminokislotalar yon radikalining q urilis higa , hamda bu
radikallarning fizik – kimyoviy xossalariga ko’ra guruhlarga bo’ linadi.
Aminokislotalarning uchta klassifikatsiyasi qabul qilingan:
1. Strukturasi bo’yicha - yon radikaliga ko’ra a) alifatik b) aromatik v) siklik,
gеtеrotsiklik, atsiklik;
2. Elеktrokimyoviy- aminokislotalarning kislota – ishqoriy xossalariga ko’ra;
3. Biologik yoki fiziologik - organizm uchun almashinuvi mumkin bo’lmagan
darajasiga qarab;
Strukturasi bo’yicha barcha aminokislotalar yon radikali ning qurilishiga
ko’ra alifatik, aromatik, siklik, gеtеrotsiklik, atsiklik ko ’ rinis hi amino kislotalarning
klas s ifikats iyas id ag i sxemada keltirilgan
Elеktrokimyoviy /yoki kis lo ta – is hq o riy/ xossalarga as os lanib, amino
kislotalar yon radikalining fizik-kimyoviy xossalariga asosan uchta
guruhga bo’ linadi: kislotali, ishqorli va nеytral.
Kislotali aminokislota – yon radikalida ortiqc ha / СООН / karboksil guruhi
bo’lib, kis lo tali xossani namoyon q ilad i. Ularni monoaminodikarbon kislotalar
dеyiladi. Kis lo tali aminokislotalarga 3 ta aminokislota kiradi. Aspartat kislota,