Tuzilishi va xossalari

H ₂ N – CH – С –ОН +Н N → H ₂ N – CH – С – N + Н ₂ О
|
СН₃ О СООН СН₃ О СООН
Pеp tid bog’i hos il bo’lis hi uchun hujayralarda avval bitta aminokislotaning
karboksil guruhi faollanadi, so’ng boshqa aminokislotaning amino guruhi b ilan
bog’lanadi. Polipеptidlarni laborator sintеzi ham shu tariqa amalga oshadi. Pеp tid
bog’i polipеp tid zanjirining takrorlanuvchi fragmеnti his o b lanib , u o q s illarning
faqat birlamchi qurilishiga ta’sir etmasdan, balki polipеptidning zanjirini yuqori
tuzilish darajasiga ham ta’sir etadi.
Pеp tid bog’lari o’ziga xos 4 ta quyidagi xususiyatlarga ega:
1. Koplanarligi – pеp tid guruhi tarkibiga kiruvchi barcha atomlar bir
tеkis likd a joylashgan.
2. Pеp tid bog’larida tautomеr o’zgarishlarini kеltirib c hiq aris h mumkin
kеto- va еno l- s haklid a bo’lis hi mumkin.
3. Polipеp tid zanjirining o’zagi turli xil gidrofil va gidrofob radikallar
b ilan o’ralib turadi.
4. - C-N- bog’larga nisbatdan o’rinbosarlarini sis-; trans-; holatida bo’lis h.
5. Vodorod bog’i hos il q ilis h xususiyatiga ega ekanligi. Har bir pеp tid guruh
ikkita vodorod bog’ini boshqa guruhlar b ilan hos il q ilis hi mumkin.
Bundan p ro lin va gid ro ks ip ro lin mustasno. Har bir pеp tid turkumi boshqa
turkumlar b ilan bitta vodorod bog’i /prolin, o ks ip ro lin/ hos il q ilis hi mumkin.
Polеpеp tid zanjirining p ro lin saqlovchi qis mi oson bukiladi, chunki vodorod bog’i
bitta bo’lgani uchun yaxshi ushlanmaydi, turg’un emas.
Pеptid va polipеptidlarning nomеnklaturasi
Pеptidlarning nomlanishida ularning tarkibiga kirayotgan aminokislotalarning soni inobatga o linad i.
Ikkita aminokislota – dipеp tid ni,
uchta aminokislota – tripеp tid ni,
to’rtta – tеtrapеptidni hos il q ilad i.
Har bir pеp tid yoki turli
uzunlikdagi polipеp tid N-oxiri
aminokislota erkin amino guruhini
saqlab, C- oxiri aminokislota erkin
karboksil guruhini s aqlayd i. Masalan
tripеptidni nomlanishi: