Tuzilishi va xossalari

a –spirallarga qon zardobi, sut o q s illari mis ol bo’lib ular suvda eriydi.
Oqsillarning uchlamchi qurilishi
Oqsillarning uchlamchi q urilis hi deb polipеptid zanjirining to’ la yoki q is man s p irals imo n fazoda joylanishiga aytiladi.
Polipеp tid zanjirlarining fazoviy joylanishiga qarab, oqsil molеkulalari turli
shaklda bo’ lishi mumkin. Agar polip еp tid zanjirlar tugun s haklid a joylashgan
bo’lsa, bunday o q s illar globulyar ( lotincha globulus - sharcha) dеyiladi. Boshqa
oqs illarda polipеptid zanjirlar ips imon ko’ rinis hda jo ylas hib ularni fibrillyar (
lotincha fibrilla - ip) dеyiladi.
Ularning strukturasining farqi, o q s illarni xossalarini o’rganishga o lib kеlad i.
Globulyar oqsillar - suvda yahshi eriydi. Ularga tuxum oqs ili, sut kazеini, qon
zardobi o q s illari kiradi.
Fibrilyar oqsillar - suvda yomon eriydi, yoki umuman erimaydi. Ularga
muskul tayanch o q s illari – miozin, suyak oqsili – ossеin, qondagi fibrin kiradi.
Fibrilyar o q s illar ips imon jud a nozik bo’lib suv va tuzli eritmalarda erimaydi. Ular

yopis hqoqlik xossasiga ega. Oq s illarni mustahkamlovchi b o g’ lari: kuchli kovalеnt

va kuchsiz kovalеnt bo’lmagan bog’, io n, d is ulfid , efir, vandеr–vals bog’i,
izopеptid va vodorod bog’lari his o b lanad i.
Oqsillarning uchlamchi qurilishining xususiyatlari: Ular oson
dеnaturatsiyaga uchraydi, chunki o q s illar fazoda jo ylanis hid a qutibs iz radikalli
guruhlar suvdan qochib o q s ilning uchlamchi qurilishining ichki q is mini tashkil
q ilad i. U yеrda polipеp tid zanjirining gidrofob qis mi jo ylas had i. Shunday q ilib
oqsil markazida suv molеkulalari bo’ lmaydi. Qutibli, gidrofilli guruhlar gidrofob
yadrosining tashqarisida joylashgan, suv mo lеkulalari b ilan o’ralgan bo’ ladi.
Oq s ilning denaturatsiyasida bog’ lar uziladi va polipeptid zanjirla r i yoyiladi.