Turli muhitlarda

Shunday qilib, gazlarda elektr toki musbat ionlar, manfiy ionlar hamda elektronlaming tartibli harakati tufayli sodir bo'ladi. Musbat ionlar harakatidan hosil bo'lgan tok kuchi manfiy ionlar va elektronlar harakatidan hosil bo'lgan tok kuchlari yig'indisiga teng bo'ladi. I_Um =I₊+ I_-+ I_e
Ionlarning ikki to'qnashuv orasida bosib o'tgan masofasiga erkin yugurish уо‘li deyiladi. Erkin yugurish yo'lida elektronlaming elektr maydoni tomonidan oladigan energiyasi quyidagicha bo'ladi.

W=eEλ

Nomustaqil va mustaqil razryadlar:
rasmdagi grafikning ОС qismi nomustaqil razryad deyiladi. Chunki, bu oraliqda razryad faqat tashqi ionlantiruvchi ta’sir evaziga sodir bo'ladi. Tashqi ta’sir to'xtatilganda esa zanjirdan tok o'tishi ham to'xtaydi, ya’ni ampermetr nolni ko'rsatadi.
Faqat tashqi ionlantiruvchi ta ’sir tufayli amalga oshadigan razryadga nomustaqil razryad deyiladi.

Elektron va musbat zaryadli ionlarning qo'shilishi natijasida neytral atomlar hosil bo'lish jarayoni gazlarda zaryadli zarralarning rekombinatsiyasi deb ataladi.

Ionlagichning ta’siri to‘xtaganda gaz ionlarining konsentrasiyasi darhol nolgacha kamayadi va tok

to‘xtaydi. Gazlarda tok mavjud bo‘lishi uchun ionlagich zarur bo‘lgan razryad nomustaqil gaz razryadi deb ataladi.

rasmdagi grafikning CE qismi nomustaqil razryad deyiladi. Chunki, bu oraliqda qoplamalar

oralig'ini ionlantiruvehi alanga o'chirilganda yoki yorituvchi ultrabinafsha nurlari bilan yoritilish
to'xtatilganda ham zanjirdan tok o'tishi sodir bo`laveradi. Chunki, (-) qoplamaga etib kelgan (+) ionlar shu qadar energiyaga egaki, ular bemalol qoplama sirtidan elektronni urib chiqara oladi. Bu avtoelektronlar esa tashqi ta’sirsiz ham o'z erkin yugurish yo'lida energiya jamg'argan energiyasi hisobiga neytral molekulalami elektron, mubat vamanfiy ionlarga aylantirib qo'shimcha tok hosil qiladi.
Buni xuddi tog' boshidan tushayotgan qor ko'chkisiga o'xshatish mumkin. Hisob-kitoblarga ko'ra har bir
avtoelektron (+) qoplamaga etib kelguncha o'nminglab musbat va manfiy ionlar juftini hosil qilish mumkin ekan.
Tashqi ionlantiruvchi ta’sir to'xtatilganda ham sodir bo'ladigan razryadga mustaqil razryad deyiladi.
Kuchli elektr maydonda gazda o‘z-o‘zidan ionlashish boshlanadi, buning natijasida ionlagich bo‘lmaganda ham gazlarda tok mavjud bo‘lishi mumkin. Bunday turdagi razryad mustaqil gaz