Turkum: Ecaudata – Dumsizlar Oila

33-rasm. Baqa og’iz bo’shlig’ining tuzilishi:
1-tishlari,2-tili, 3-dimog` suyagidagi tishlari, 4-xoanalar, 5-ko`z olmasi(og`iz bo`shlig`idan ko`rinishi ), 6-yevstaxiyev naylarining teshiklari, 7-hiqildoq yorig`i, 8-rezanatorning teshigi.

Solishtirma anatomiya va embriologiyaga oid dalillarning ko’rsatishicha, o’rta quloq bo’shlig’i shakli o’zgargan sirkulumdan hosil bo’lgan, uning tashqi qismi birmuncha kengayib nog’ora parda bilan qoplangan, ichki qismi esa torayib yevstaxiyev nayiga aylangan. Yevstaxiyev nayining tashqi uchi spirakulum singari xalqumga ochiladi. Yevstaxiyev nayining fiziologik xususiyati o`rta quloqqa tashqi havo o`tkazishdan iborat. Natijada nog`ora pardaga ichkari va tahshqaridan tushadigan havo bosimi tenglashib, nog`ora pardani yorilib ketishidan saqlaydi. Nog`ora pardani nina bilan teshib shu teshik orqali qil o`tkazsak, qilning uchi Yevstaxiyev nayi orqali og`iz xalqum bo`shlig`iga chiqadi. Erkak baqalar og`iz bo`shlig`ining xalqumga yaqin, pastki orqa burchaklarining har ikki tomoni yonidan bittadan teshiklar joylashgan bu teshiklarning oxirgi uchi erkak baqalar qurillaganda boshning yon tomonlaridan bo`rtib chiqadigan rezonatorpufakchalariga ochiladi.

Tilning ikkiga ajralgan orqa uchi joylashgan yerda nafas yo’liga boruvchi hiqildoq teshigi bor. Agar pinset bilan bu teshikni yon tomonlarga itarsa, hiqildoq bo’shlig’i va uning ichiga joylashgan tovush naychalari ko’rinadi. Baqaning tanasi kalta va keng bo’lib, kattagina jag’i boshiga bilinmasdan qo’shilib ketadi, chunki baqaning kalta bo’yni tashqaridan ajralib turmaydi. Tananing oxirida chiqaruv teshigi kloaka joylashgan. Baqalarning oyog’i quruqlikda yashovchi boshqa barcha umurtqali hayvonlarniki kabi, yashash sharoitiga mos tuzilgan bo’lib, baliqlarning juft suzgich qanotlari gomologdir. Baliqlarning suzgich qanotlari bitta richagdan iborat bo’lsa, baqaning oyoqlari uchta richaklari tuzilmasidan tashkil topgan.
Baqaning oldingi oyoqlari: yelka, bilak, oyoq kafti.; baqaning orqa oyoqlari: son, boldir, oyoq kafti.
Baqalarning orqa oyoqlari, oldingi oyoqlariga nisbatan kuchli taraqqiy etgan. Bu bilan dumli amfibiyalardan farq qilib, ularning bir joydan ikkinchi joyga yurishlarida asosiy vazifani bajaradi (sakrab yurish dumsiz amfibiyalar turkumi vakillarining sharoitga moslanishidagi belgilaridan biri). Baqaning oldingi oyoqlarida barmoqlari to’rtta.
Quruqlikda yashovchi boshqa tipik besh barmoqli hayvonlarniki bilan solishtirganda, baqaning birinchi barmog’i reduksiyalangan.
Erkak baqalar ichki birinchi barmog’ining ostida bittadan katta bo’rtma qadoq bor, bu bo’rtma, ayniqsa urchish vaqtida kattalashadi va tuxumni tashqi urug’lantirishda urg’ochi baqani tutib turishda xizmat qiladi.
Ko’pchilik erkak baqalarning tovush pufagi yoki rezonatorlari hamda birinchi barmoqdagi bo’rtma ular uchun ikkinchi jinsiy belgi hisoblanadi. Orqa oyoqlari juda uzun, bu oyoqdagi beshta tirnoq bo’lmaydi.
Suvda yashovchi baqa turlarining barmoqlari orasidagi suzgich pardasi kuchli taraqqiy etgan. Barmoqlarning ichki tomonida falangalar chegarasida qo’shuvchi bo’rtmalar, tovon qismida tashqi va ichki tovon bo’rtmalari bo’lib, ular dumsiz amfibiyalar turkumi uchun katta sistematik ahamiyatga ega.