Turkmen dilinin

teswiri fonetikadyr.

3

---

Türkmen diliniň 

eksperimental fonetikasy-da 

bar.  Onda fonetik birlikler 

fonetik  labaratoriýada  dürli  hili  apparatlaryň-tehniki  serişdeleriň  kömegi  bilen 

öwrenilýär.

Türkmen  diliniň 

deňeşdirme  fonetikasynda 

ene  dilimiziň  fonetik 

birlikleri  beýleki  türki  dilleriňki  bilen  deňeşdirilip,  ses  ulgamyndaky 

aýratynlyklarymyz ýüze çykarylýar.

Türkmen  diliniň 

degşirme  fonetikasy-da 

bar.  Munda  garyndaş  däl 

dilleriň  ses  gurluşlary  deňeşdirilýär.  Meselem,  türkmen  we  rus  dilleriniň 

degşirme fonetikasy,türkmen we iňlis dilleriniň degşirme fonetikasy.

Türkmen  diliniň taryhy  fonetikasynda ene  dilimiziň  çekimli  we  çekimsiz 

seslerinde,  bogun gurluşynda haýsy döwürde nähili özgerişleiň ýüze çykandygy 

öwrenilýär,  köne  we  täze  hadysalar  anyklanylýar,  ösüşiň  ugry  hem-de  ondaky 

esasy meýiller kesgitlenilýär.

“Häzirki  zaman  türkmen  diliniň  fonetikasy”  dersiniň  maksady  geljekki 

filologlara  ene  dilimiziň  ses  ulgamyndaky  milli  özboluşlylygy  öwretmekden 

ybaratdyr.

Fonetik  kanunlary  anyklamaklyk  türkmen  edebi  diliniň  orfoepik  hem-de 

orfografik  normalaryny  dogry  bellemek  we  olary  kämilleşdirmek  üçin  juda 

zerur.

Türkmen  edebiýaty  özüniň  şahyrana  eserleri  bilen  nusgalyk  derejesine 

göterildi.  Diýmek,  ene  dilimiziň  fonetik  aýratynlyklaryny  düýpli  bilmezden, 

türkmen nusgawy şahyrlarynyň ajaýyp eserlerininiň jadylaýjy syrlaryna-da  akyl 

ýetirmek mümkin däl.

Ene  dilimizi  we  edebiýatymyzy  talaba  laýyk  öwretmek  üçin  türkmen 

diline 

mahsus  fonetik 

kanunlary 

türkmen  dili  we  edebiýaty 

mugallymlarynyňda örän oňat bilmekleri gerek.

Edebiýatlar:

1. Hydyrow M, Begenjow K. Türkmen diliniň fonetikasy. Aşgabat,  1977.

2.

 Hudaýgulyýew M. Häzirki zaman türkmen dili.Fonetika. Aşgabat  1992.

3.  Täçmyrdow T,  Hydaýgulyew M.  Häzirki zaman türkmen  edebi  diliniň 

fonetikasy. Aşgabat  1970.

4.

 Täçmyradow T. Häzirki zaman türkmen dili. Fonetika. Aşgabat, 2002.