Turkmen dilinin

telefon,  magnitafon,  mikrofon.  Matematika,  stilistika,

 

akustika.

Fonetikada:  1. Gepleýiş  apparaty we gep organlarynyň işi.

2.Çekimli we çekimsiz sesler olaryň akustik-artikulýasion häsiýetleri.

3.Bogun onuň göm üşleri.

4.Takt.

5.Fraza (jümle) ýaly fonetik birlikler.

6.Söz basymy,jümle basymy,pauza(dyngy),intonasiýa (äheň).

7.Sözleşenimizde 

ýüze 

çykýan 

singarmonizim, 

assimilýasiýa, 

akkomodasiýa sesleriň düşürilmegi artdyrylmagy,orunlarynyň çalyşmagy...  ýaly 

kombinator ses üýtgemeleri

öwrenilýär.

Fonetikanyň  derňew  usullary  hem  maksatlary  taýdan 

tapawutlanýan

 

umumy fonetika 

we 

hususy fonetika 

gömüşleri bolýar.

Umumy  fonetikada  dünýä  dilleriniň  ses  ulgamyndaky  umumylyklar 

anyklanylýar.

Hususy  fonetikada  belli  bir  diliň  fonetikasyndaky  milli  aýratynlyklar 

öwrenilýär.  Meselem:  türkmen  diliniň  fonetikasy  ,rus  diliniň  fonetikasy,iňlis 

diliniň fonetikasy.

“Häzirki  zaman  türkmen  diliniň  fonetikasy”  dersinde  ene  dilimiziň  ses 

ulgamyndaky  çekimli  we  çekimsiz  seslerimizdäki,  bogun,takt,  jümle  ýaly 

fonetik  birliklerimizdäki,  basym,  äheň,  pauza  ýaly  fonetik  serişdelerimizdäki 

milli özboluşlyklarymyz öwrenilýär. Diýmek, bu hususy fonetikadyr.

Türkmen  diliniň  fonetikasynyň  öwreniliş  usullary  taýdan  tapawutlanýan 

bimäçe gömüşi bar:

“Häzirki zaman türkmen diliniň fonetikasy”  ene  dilimize häsiýetli  fonetik 

hadysalaryň beýan edilýänligine görä