Turkmen dilinin

2.Fizika-akustik taýdan. 

Sözleýiş  sesleri  eşidilişi  nukdaýnazardan hem 

öwrenilýär.  Muňa 

akustik  fonetika 

diýilýär.  Akustik  fonetikada  sesleriň 

eşidiliş  aýratynlyklary 

boýunça 

häsiýetnama 

berilýär.  Çekimliler  inçe 

çekimliler,  ýogyn  ýogyn  çekimliler,  uzyn  çekimliler,  gysga  çekimliler; 

çekimsizler: 

zarply  çekimsizler,  süýkeş  çekimsizler 

akustik  fonetikanyň 

adalgalarydyr.

3.Çekimli  we çekimsiz seslerimiz  many  tapawutlandyryş  ukyplary

 

nukdaýnazardan  öwrenilýär. 

Munda  sözüň  ýa-da  goşulmanyň  manysyny 

tapawutlandyrmaga  ukyply  sesler  -  fonemalar  we 

olaryň  wariantlaiy 

anyklanylýar. Fonetikanyň bu bölümine 

fonologiýa 

diýilýär.

Amaly sapak üçin ýumuşlar:

1.  Sözleýiş 

sesleriniň 

tebigatdaky 

beýleki 

seslerden 

nähili 

aýratynlyklary bar?

2.  Sözleýiş  sesleri  fiziki,  akustiki,  psihologik  hem  jemgyýetçilik 

hadysasydyr diýen pikire nähili düşünýärsiňiz?

3.  Fiziologik  fonetika,  akustik  fonetika,  fonologiýa  adalgalaryna nähili 

düşünýärsiňiz?

4.  Çekimli  we  çekimsiz  seslerimizi  üç  nukdaýnazardan  öwrenmegiň 

ylmy-amaly ähmiýetini düşündiriň.

6

---