Turkiy tillarning qiyosiy-tarixiy grammatikasi

“Тurkiy tillarning qiyosiy-tarixiy grammatikasi” 
fanining maruza matniga 
Т А Q R I Z
Turkiy tillarning qiyosiy-tarixiy grammatikasi fani o‘zbek filologiyasining 
bakalavr ta’lim yo‘nalishi uchun asosiy ixtisoslik fanlaridan biri hisoblanadi. Bu 
fanning asosini turkiy tillarning fonetik, leksik grammatik xususiyatlarini yoritish, 
turkiy tillarning tipologik o‘ziga xosliklarini umumlashtirish, turkiy tillarning 
taraqqiyotdarajasini belgilash, turkiy tillarni tasniflashdagi asosiy mezonlarni 
aniqlash kabi masalalarni mukammal yoritib bergan. 
“Turkiy tillarning qiyosiy-tarixiy grammatikasi” fani “Turkologiyaga kirish”, 
“Tilshunos tili tarixi”, “qadimgi turkiy til”, “O‘zbektikasi”, “O‘zbek tili 
dialektologiyasi”, “hozirgi o‘zbek adabiy tili” kabi bir qator fanlar bilan 
aloqadorligini misollarda ko’rsatib bergan. 
Qardosh turkiy tillarni qiyosiy o‘rganish til haqidagi bilimlarni yanada 
mukammallashishiga, tillararo umumiy va xususiy o‘ziga xosliklarni aniqlashga, 
hamda mavjud nazariy fikrlarni to‘g‘ri hal etilishga zamin yaratadi. Ushbu fan bir-
biriga genetik jihatdan qarindosh bo‘lgan turkiy tillarning o‘ziga xos fonetik, 
leksik, morfologik va sintaktik xususiyatlarini qiyosiy-tarixiy usul asosida tadqiq 

---

etish va tahlil qilishni ko’rsatib o’tgan. Turkiy tillarni bunday tarzda o‘rganish 
hozirgi o‘zbek adabiy tilning tarixiy taraqqiyoti hamda bugungi kundagi takomilini 
chuqur tushunishga yordam beradi. Negaki hozirgi o‘zbek adabiy tilining 
dialektlari turkiy tillarning qipchoq, o‘g‘uz va qarluq guruhi tillari bilan bog‘liqligi 
izohlangan. 
Маvzular to’liq yoritilgan hamda talab darajasida yoritilgan. 
ADU O`zbek tilshunosligi kafedrasi o`qituvchi:
 
O.Tursunova