Turizmda axborot texnologiyalari

Amaliy protokollar.
Amaliy protokollar yoki amaliy qatlamdagi protokol bevosita 
amaliy qatlamdagi protokol bevosita amaliy masalalar va ma’lu­
motlami tarmoq bo‘yicha uzatish vositalari orasida interfeysni 
ta’minlaydi.
Amaliy qatlamdagi protokollar soni juda ko‘p va shulardan 
eng keng tarqalgan TCP/IP stek protokollari bilan keyinchalik 
tanishib chiqamiz.
Telnet protokoli 
(telecommunications network) -telekommu- 
nikatsiya tarmog‘iga ma’lumotlari uzatish tarmoq protokoli. Ushbu 
protokol jarayonlar orasida ma’lumotlami uzatishni ta’minlaydi va 
asosan uzoqdan stansiyani terminalini emulatsiya qiladi.
Terminal - bu asosan klaviatura va monitordan tashkil topgan 
qurilma bo‘lib, host-kompyuter bilan bog‘lanishga qo‘llaniladi.
Telnet har xil operatsion tizimlardan tashkil topgan hostlami 
bog‘laydi.
Telnet - mijoz foydalanuvchi va telnet-server orasida inter­
feysni ta’minlaydi, ya’ni foydalanuvchi kiritgan buyruqni serverga 
jo ‘natib, serverga bajarilib, uning natijalari foydalanuvchi 
monitoriga aks ettiriladi.
Fayllarni uzatish protokollari.
FTP(File Transfer Protocol) 
- fayllarni uzatish protokoli- 
server va mijoz orasida fayllar almashuvini ta’minlashga 
qaratilgan. Telnet kabi har xil operatsion tizimlarda ishlaydigan 
xostlami bog‘laydi va fayllar tizimiga farqlansa ham fayllar 
almashuvini ta’minlaydi.
189

---

FTP foydalanuvchisi har xil buyruqlardan foydalanib, uzoq- 
dagi kompyuteming katalog va fayllari bilan tanishishi mumkin 
boiadi.
TFTP (Trivial FTP) - oddiy fayllami uzatish protokoli. 
FTPdan farqliroq bu yerda UDP foydalanuvchi deytagrammasi 
qo‘llaniladi va kichik fayllami uzatishda ishlatiladi / ushbu protokol 
qo‘shimcha mijozda serverdagi tizimli fayllami olib yuklanishda 
ishlatiladi.
NFS (Network File System) - Tarmoq fayl tizimi. Bir necha 
kompyuterlami fayl tizimlarini birlashtiruvchi tarmoq xizmatini 
bajaradi. Natijada foydalanuvchi ushbu fayllar bilan lokal 
ishlagandek bo‘ladi.