TCP/IP oldinroq yaratilgani munosabati bilan, u OSI modeliga
shartli ravishda mos keladi. Ushbu stek UNIX operatsion tizimi
uchun amalga oshirilgan edi.
Eng quyi fizikaviy va kanal qatlamlari TCP / IP da
asoslanmagan bo‘lsada, unda deyarli barcha ushbu qatlamlaxdan
standartlab qo‘llab-quwatlanadi: Ethernet, Token Ring, FDDI
(lokal tarmoqlari uchun) va X.25, ISDN, SLIP/PPP (global
tarmoqlar uchun).
Ill qatlam, ya’ni tarmoqlararo o‘zaro harakat,
marshrutlashni
va tarmoq bo‘yicha maTumotlarni uzatishni ta’minlaydi. Bu yerda
IP, ISMP, RIP, OSPF protokollari qo‘llamladi.
IP ( Internet Protocol) - tarmoqlararo protokol, tarmoq
bo‘yicha paketlami uzatadi.
RIP (Roting Internet Protocol) va OSPF (Open Shortest Path
First) - marshrut axborotlarini jamlovchi protokollar, ya’ni tarmoq
bo‘yicha maTumotlarni uzatish yo‘llarini tanlash uchun maxsus
marshrutlash jadvalini tuzadi va uni yangilab turadi.
ICMP (Internet Control Message Protocol)
- tarmoqlararo
boshqaruvchi xabarlaming protokoli. Uning maqsadi teskari
aloqani yo‘lga qo‘yish, masalan, paketni uzatib bo‘lmasa,
paketlami jamlash vaqti limitdan oshsa, parametrlaming mosligi
buzilsa.
TCP/IP ning II qatlami asosiy hisoblanib, tarmoq bo‘yicha
axborotni uzatish funksiyasini ta’minlaydi. Unda TCP va UDP
protokollari qo‘llaniladi.
TCP (Transmission Control Protocol) -
uzatishni boshqaruvchi
protokol bo‘lib, mantiqiy bog‘lanishni bajarib keyin bajariladi.
Bundan tashqari unda paketlami xatolik ro‘y bersa, takroran uzatish
avtomatik ravishda bajariladi.
UDP
(User
Datagram
Protocol)
-
foydalanuvchi
deytagrammali protokol, TCP ning yengillashtirilgan varianti. U
mantiqiy bog‘lanishni o‘matmasdan ishlaydi va xatoliklami
tekshirmaydi.
TCP/IP ning yuqori qatlami amaliy deyiladi, unga quyidagilar
kiradi: FTP, Telnet, SMTP, SNPM va boshqalar.
181
FTP(File Transfer Protocol) - TCP protokoli orqali bog‘lanib,
fayllami uzatish protokoli. Server va kliyent orasida fayllami
uzatish va qabul qilishda qo‘llaniladi.
TFTP (Trivial File Transfer Protocol) - eng oddiy fayl uzatish
protokoli. Ushbu protokol UDPga asoslangan va faqatgina faylni
uzatishni bajaradi.
SNPM (Simple Network Management Protocol)
- tarmoqni
boshqaruvchi oddiy protokol. U xabar formatini aniqlovchi
axborotlami uzatishga mo‘ljallangan. Bundan tashqari tarmoq
uzellarining nomi va adreslarini formatini ham uzatadi.
Telnet - jarayonlar orasida yoki jarayon va terminal orasida
baytlami uzatishni ta’minlaydi. Asosan uzoqdagi stansiyani
terminal sifatida emulatsiya qiladi.
SMTP (Simple Mail Transfer Protocol) — TCP protokoliga
asoslangan elektron pochta xatlaxini jo‘natishni ta’minlaydigan
oddiy protokol.
Gopher — faqatgina matnli axborotlami Internet bo‘yicha
kliyentlarga
fayl va kataloglaiga
kirish
imkonini beruvchi
protokol.
IPX/SPX protokol steki.
Ushbu protokol Novel kompaniyasi tomonidan NetWare
operatsion tizimi uchun mo‘ljallangan edi. Boshidanoq kichik lokal
tarmoqlari uchun yaratilgan ushbu protokol o‘ziga xos
xususiyatlarga ega va uni quyidagi jadvalda keltiramiz:
OSI modeli qatlami
IPX/SPX protokollari
7
NCP, SAP
6
5
4
SPX
3
IPX, RIP, NLSP
2
Barcha standartlar qo'llab -
. quvvatlanadi
1
182
IPX (Internetwork packet exchange) - tarmoqlararo paketlar
almashuvi - deytagramma prinsipiga asoslangan protokol va shu
bois hisoblash resurslariga talabchan emas.
RIP (Routing Information Protocol ) - marshrut to‘g‘risidagi
protokol. Birinchilar qatorida ishlab
chiqilgan protokol, marshrut
to‘g‘risidagi axborotlar almashuvini ta’minlaydi. Shu kungacha
keng tarqalgan.
NLSP (Netware Link Services Protocol) - Netware da mavjud
aloqalami boshqaruvchi protokol. Ma’lumotlami uzatish va ular
uchun optimal marshrutni tanlash imkonini beradi,
Netware ОТ
muhitida ishlaydi. TCP/IP stekining OSPF protokoliga o'xshash.
SPX (Sequenced Packet exchange) - paketlami tartiblangan
almashuvi-kommunikatsiya prokotoli bo‘lib, Netware tarmoqlarida
qo‘llaniladi SPX mantiqiy bog‘lanishni ta’minlab, paketlami
yetkazib berishni kafolatlaydi va ulami tartibini IPX ga asoslanib
ta’minlaydi.
NCP (Netware Core Protocol) - Netvare serveri va ishchi
stansiyalar orasida axborotlami uzatuvchi asosiy protokol. Ushbu
protokol funksiyalari orqali
serverga ulanish, servemi fayl tizimini
ko‘rish, o‘chirilgan fayllami nusxalaydi, tarmoq printerini ishchi
stansiyalarga taqsimlab beradi.
SAP (Service Advertising Protocol) — tarmoqda mavjud servis
xizmatlari haqida ma’lumotlami tarqatadi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
