Turizmda axborot texnologiyalari

5.21-rasm. K o‘prikni qo‘llash texnologiyasi.
213

---

Ко ‘ prikni ishini quyidagi tamoyillar ta’ minlaydi:
-
Oynadek tiniq;
-
Manba bo‘yicha marshrutlash.
Ko‘priklar bevosita bir-birini ko‘rmagandek ishlaydi, ya’ni 
oynaning orqasida boshqa tarmoq segmentini umumiy yagona 
tarmoq sifatida qabul qiladi. Bu yerda ko‘priklar maxsus jadval 
tuzishadi va shu bo‘yicha kadmi boshqa segmentga jo ‘natish 
haqida qaror qabul qiladi.
Bu yerda ko‘prik o‘rganish qobiliyatiga ega bo‘ladi. Ko‘prik 
tarmoqdagi ma’lumotlarni o‘zining buferiga yozib qo‘yadi va u 
yerda qayta ishlanadi. Ya’ni kadrlaming kelgan va jo ‘natilgan 
manzillari tahlil qilinadi. Agar ushbu manzillar unga ma’lum 
bo‘lsa, kadmi kerakli manzilga jo ‘natadi. Agar manzillar bitta 
segmentda boisa, u holda uni buferdan olib tashlaydi va hech narsa 
jo ‘natmaydi.
Agar ko‘prik manzillami bilmasa, u holda kadrlami barcha 
segmentlarga jo ‘natiladi, faqatgina kelgan segmentdan tashqari. 
Bundan tashqari noma’lum manzillami jadvalga yozib qo‘yadi. Shu 
orqali ko‘prik “o‘rgatiladi”, ya’ni tarmoqdagi manzillami bilib 
oladi va kelgusidagi kadrlami aniq manzil bo‘yicha jo ‘natadi.
Token Ring va FDDI tarmoqlari uchun manba bo'yicha 
marshrutlovchi ko‘prik qoilaniladi. Unda jo ‘natiladigan kadrga 
boshqa halqa, o‘rtadagi ko‘priklar qabul qiluvchini manzilini yozib 
qo‘yadi.
Kompyuterlar orasidagi marshrutlarni aniqlash uchun maxsus 
izlanuvchi - kadr tarmoq bo‘yicha jo'natiladi. Aniqlangan 
marshrutlar jadvalda saqlanib qo‘yiladi. Ushbu tipdagi ko‘priklar 
uchun maxsus qimmatbaho adapterlar qo‘llaniladi.
Kommutatorlar,
Kommutator (Switch) (svich, konsentrator) - ko‘p portli 
qurilma bo‘lib, ko‘prikka o‘xshash bir nechta segmentlami bitta 
tarmoqqa ulanadi.
Kommutatoming asosiy mohiyati - bu kadrlami parallel qayta 
ishlash, ya’ni ulangan barcha portlarga kadrlami manzilga bir
214

---

vaqtning o‘zida jo ‘natadi. Kommutatorlarning faoliyati quyida- 
gilarga asoslangan:
- kommutatsiyali matritsa;
- umumiy shina;
- taqsimlangan xotira.
Kommutatsiyali matritsa uzatishda kadr buferda saqlanadi va 
tahlil qilinadi. Agar uni uzatish kerak boisa, u holda kommu­
tatsiyali matritsaga murojaat qilinadi. Undan kerakli port bilan 
ulashni so‘raydi, shundan so‘ng kadr jo ‘natiladi.
Umumiy shinali kommutatorda portlar yuqori tezlikka ega 
boigan shina bilan bogianadi va u orqali kadr jo ‘natiladi. Bunda 
kadr porsiyalanib jo ‘natiladi, aks holda shina bitta port bilan band 
boiadi. Bu paytda qolgan portlar navbatda turadi.
Taqsimlangan xotirali kommutatorda xotira shunday 
tashkillashtirilganki, bunda har bir port uchun xotiradan navbat 
tashkil etiladi. Bunda xotira navbati bilan portlaming buferlari bilan 
bogianadi va undan o‘qib oladi yoki unga yozib qo‘yadi. 
Kelayotgan kadrlar portning buferiga yoziladi, u yerdan esa 
taqsimlangan xotiraga yetkaziladi. Xotira port buferi bilan 
bogianganda undan maiumotlarni o‘qib oladi va tarmoqqa 
uzatadi.