Turizm va mehmonxona xo’jaligi” kafedrasi o’zbekiston iqtisodiyoti fani bo’yichA

Bilvosita soliqlarning tarkibi (jamiga nisbatan foizda)

Ko‘rsatkichlar	2010	2015	2016
Bilvosita soliqlar	100,0	100	100
Qo‘shilgan qiymat solig‘i	56,9	56,5	56,3
Aksiz solig‘i	32,4	29,3	29,6
Bojxona boji	6,3	7,7	6,9
Jismoniy shaxslar tomonidan transport vositalari uchun iste’mol qilinadigan benzin, dizel yoqilg‘isi va gaz uchun soliq	4,5	6,5	7,2

Korxonalar foydasidan to‘lanadigan soliq stavkalarining izchil pasaytirib borilishi, korxonalarning soliq solishning soddalashtirilgan tizimiga (yagona soliq) o‘tishi natijasida mazkur soliq to‘lovlarining bevosita soliqlardagi ulushi 2010-yilda 18,2 foizdan 2016-yilga kelib 12,3 foizga teng bo‘ldi. Bu ijobiy hol bo‘lib, korxonalardagi soliq yukining kamayishidan dalolat beradi.

Qo‘shilgan qiymat solig‘i stavkasi miqdorining 20 foizdan 18 foizga tushirilishi keyingi yillarda bilvosita soliqlardagi uning ulushining 2010-yilda 56,9 foizdan 2016-yilda 56,3 foizgacha pasayishiga olib keldi. Shuningdek, O‘zbekistonda keng nomenklaturadagi iste’mol mollarini (birinchi ehtiyoj mollaridan tashqari) aksiz solig‘iga tortish amaliyoti natijasida ushbu soliq daromadlarining ham yuqori ulushini ta’minlab bermoqda.

O‘zbekiston Respublikasi soliq tizimiga xos bo‘lgan eng yangi tendensiyalarga soliq tizimini soddalashtirish, asosiy soliq stavkalarini pasaytirish va taklif etilayotgan imtiyozlarning samaradorligini oshirishga bo‘lgan xatti-harakatlarni aytib o‘tish joiz.

Korxona daromadlari solig‘i stavkalarining aholi daromadi soliqlariga nisbatan yuqori sur’atlarda pasayishi bevosita soliqlar tarkibida daromad solig‘i ulushining muntazam yuqori darajasini ta’minlab berdi. Bu esa daromadlar yaratiladigan asosiy bo‘g‘in bo‘lgan ishlab chiqarish korxonalari uchun soliq yukini yangilatish va ularni qo‘llab-quvvatlash imkonini beradi.