Turizm va mehmonxona xo’jaligi” kafedrasi o’zbekiston iqtisodiyoti fani bo’yichA

O‘zbekiston iqtisodiy rayonlari rivojlanish

darajasining qiyosiy tavsifi, foiz (2016-yil)

	Hududi	Aholi soni	Bandlik	YIM	Sanoat mahsuloti	Qishloq xo‘jaligi mahsuloti	Investitsiyalar	Qurilish ishlari
O‘zbekiston Respublikasi	100	100	100	100	100	100	100	100
Iqtisodiy rayonlar
Toshkent	3,5	16,3	19,2	26,1	36,1	12,6	31,4	21,2
Farg‘ona	4,3	28,6	28,3	17,1	17,4	26,6	14,0	16,5
Jizzax- Sirdaryo	5,7	6,5	6,0	4,6	4,9	8,9	5,0	4,8
Samarqand- Qashqadaryo	11,8	21,0	19,4	13,6	14,2	20,2	18,3	16,5
Buxoro- Navoiy	31,8	8,7	9,9	10,8	14,5	13,9	17,3	11,2
Quyi Amudaryo	38,3	11,2	10,1	6,9	6,3	8,8	10,4	8,1
Surxondaryo	4,6	7,7	7,0	4,6	2,0	8,8	4,0	5,4

Toshkent iqtisodiy rayoni o‘z ichiga Toshkent shahri va Toshkent viloyatini olib, iqtisodiy rivojlanish darajasining nisbatan yuqoriligi, mineral xomashyo resurslariga boyligi, aholining zich joylashganligi, qulay iqtisodiy-geografik holati (Markaziy Osiyoga va undan Rossiyaga chiqadigan transport yo‘lagi), poytaxt mintaqasi maqomi bilan ajralib turadi. Toshkent mintaqasining maydoni 15,6 ming kv.m bo‘lib, respublika hududining 3,5 foizini tashkil etadi. 2017-yil 1-yanvar holatiga ko‘ra mintaqada 5 mln. 253 ming 400 kishi yoki mamlakat aho­lisining 16,3 foizi istiqomat qiladi.

Qishloq xo‘jaligi sertarmoq (paxtachilik, donchilik, kanopchilik, pillachilik, shahar atrofi bog‘dorchiligi, sabzavotchilik, go‘sht-sut chorvachiligi va boshqalar) va rivojlangan.

Toshkent iqtisodiy rayoni mamlakatdagi sanoati rivojlangan mintaqa hisoblanadi. Sanoatning rivojlanish darajasi mamlakat bo‘yicha o‘rtacha ko‘rsatkichdan ikki marta yuqori turadi. 2016-yilda O‘zbekistonda ishlab chiqarilgan YIMning 26,1 foizi, sanoat mahsuloti hajmining 36,1 foizi, yalpi qishloq xo‘jaligi mahsulotining 12,6 foizi, asosiy vositalarga kiritilgan investitsiyalarning 31,4 foizi, qurilish ishlarining 21,2 foizi, iqtisodiyotda band bo‘lganlarning 19,2 foizi Toshkent iqtisodiy rayoni hissasiga to‘g‘ri keldi. Bundan tashqari, respublika tashqi savdo aylanmasining 48,9 foizi, mamlakatda ishlab chiqarilgan iste’mol mollarining 32,4 foizi, chakana savdo aylanma hajmining 32,4 foizi ushbu iqtisodiy rayon hissasiga to‘g‘ri keladi.

O‘zbekistonda mashina va uskuna-jihozlarning katta qismini ishlab chiqaradigan mashinasozlik majmuasi mazkur iqtisodiy rayonda joylashgan. U mamlakatda qora va rangli metallurgiya mahsulotlari ishlab chiqarishda asosiy o‘rinni egallaydi. O‘zbekiston metallurgiya kombinatida qora metallar prokati 100 foiz, Olmaliq metallurgiya kombinatida mis va ruxning asosiy qismi, ko‘mir qazib chiqarish (96,6 foiz), asosiy kimyo va organik sintez kimyoviy mahsulotlari (mineral o‘g‘itlarning 39,4 foizi, etil spirtining 36,2 foizi), ko‘pgina qurilish materiallari va konstruksiyalar (sementning 40 foizi, shiferning 58,6 foizi, linoleumning 100 foizi, deraza oynasining 23,8 foizi) ishlab chiqariladi.

Rayon qudratli qurilish bazasi, zich transport tarmog‘iga ega, mamlakatning ilmiy-loyiha va konstruktorlik salohiyati, kadrlar tayyorlash bo‘yicha muassasalarning asosiy qismi shu rayonda joylashgan.