Turizm iqtisodiyoti va menegmenti

2. Туристик маҳсулотнинг ҳаётий босқичлари
Бирор туристик маҳсулот ёки хизмат, жонли бир мавжудот каби туқилади, яшайди ва йўқ бўлади. Ўртадан йўқ бўлишнинг турли хил сабаблари бор: технологик ривожланишлар, ракобат, маркетинг стратегияси, талабга мос бўлмаган жуда юқори нарх ва қиймат йўқотиш. Бир маҳсулот ёки хизмат бозорга чиқарилгандан кейин 4-та даврни ўтади:
1. Бозорга кириш даври.
2. Ривожланиш даври
3. Сақланиш даври
4. Тушиш даври.
Бу даврларнинг муддатлари маҳсулот ёки хизмат турларига кўра ва корхонанинг ташкилий тўзилишига кўра ҳархил бўлади. Меҳмонхона хўжалигида ўртача умр 10 йил. Ресторан ёки бар учун бир неча йил, дискотекалар учун эса вақтинчалик омиллардан таъсирлангани учун жуда кам муддатдир.
3. Туристик маҳсулотнинг баҳоланиши
Туристик маҳсулотнинг сотилишида рол ўйнаган энг аҳамиятли омиллардан бири маҳсулотнинг нархидир. Туризм маркетингида нарх асосий бўлиб, энг таъсир қилувчи ва стратегик ўзгарувчидир. Нарх омили хусусан ўрта табақа туристлар томонидан кузатилган ҳодисадир. Харидорларнинг кўпчилиги қуйидаги сабаблар туфайли нарх ўзгаришларига қарши жуда ҳис қилувчилар хисобланади, яъни турли масофалар ораси ёки бир хил масофалардаги турли хизматлар ўртасида пайдо бўлган рақобат юзасидан. Кам даромадли халқ механизмларининг туристик истеъмолчига этиш адиган харакатларидан нарх фарқлари кўпаймоқдадир. Туризм секторида кўрилган турли хизмат ва маҳсулотлар натижасида нарх омили сотиб олиш омилларидан кейин 2 чи ўринга тушишни бошлаган. Чунки туристларнинг кутишлари ва завқ олиш ҳислари анча олдинда. Меҳмонхонанинг нархини билмасдан туриб, турист хонани мажбуран сотиб олишга мажбур эмас. Бошқа арзон меҳмонхонанинг мижози айни вақтда маълумот олишни ҳам ҳоҳлайди. Етарли маълумотни олгандан кейин нарх-сифат фарқлилигини қилади. Туристик маҳсулотни сотиш нархининг белгиланиши келгусидаги сотиш ва фойда олиш тартибининг тавсия қилинишига имкон беради. Фақат туристик маҳсулотнинг аралаш хусусиятда бўлганлиги учун нархнинг белгиланиши жуда кўп омилларга боғлиқдир.