Тупроқшунослик олий ў қ ув юртлариаро илмий-услубий бирлаш

билан ўлчанадн. Агар ернинг нишаблиги кам булса, сизот сувлари­
нинг оқими секинлашади.
Даврларда ва йилларда сизот сувларининг сатҳини ўзгариши
тупроқ ва унинг қатламларида тузларни тўпланишида ва аралаш и­
шида катта рол ўйнайди. Агар сизот сувлари ер юзасидан чуқур (5-7
м .) ж ойлаш са тупроқ намлиги режимига таъсир қила олмайди ва
автоморф тупроқлар ҳосил бўлади, агарда сизот сувлари ер юзасига
яқин жойлашган бўлса, у тупроқ сув режимига унинг капиллярлари
орқали таъсир қилиб, биологик жараёнларни узгарипгига олиб кела­
ди.

---

Агарда тупроқлар даврли равишда капиллярлар орқали нам-
ланиб турса ярим гидроморф тупроқлар ҳосил булади (бўз-ўтлоқи ,
тақир-ўтлоқи ва х .к .) Агар тупроқ ва унинг қатламлари доимий
сизот сувлари таъсирида намланиб тур са (2-3 м. ва ундан ю қори)
гидроморф тупроқлар вужудга келади (ўтлоқи, ботқоқ-ўтлоқи ва
ботқоқлар). Тупроқлар минерализациялашган сизот сувлари таъси­
рида ш ўрланади, агар тупроқ кучли минерализациялашган сизот
сувлари таъсирида бўлса, ш ўрхокларга айланади.
Горизонтал кенглик қонунга бўй синган ҳолда сувларнинг
сатҳи шимолдан ж анубга томон чуқурлаш иб боради ва ҳар қайси
тупроқ зонасининг ичидаги сизот сувларнинг сатҳи рельефга ва туп-
роқ қатламининг таркибига боғлиқ равишда ўзгариб туради. М арка­
зий О сиё текисликларида сизот сувлари ер юзасидан чуқур ж ой ­
лашган бўлиб, фақат дарёларнинг пастки минтақаларида ва нишаби
паст ж ойларда ер юзасидан 0-3 м. да учрайди.
Тог олди текисликларида ва ён багирларида сизот сувлар ер
ю засидан чуқур жойлашган бўлади, лекин айрим вақтларда тоғ ён
багирларида зичлашган тупроқ ж инслари жойланиб қолиши нати­