Тупроқшунослик олий ў қ ув юртлариаро илмий-услубий бирлаш

этади. Д арё сувларининг ҳосил бўлиш манбалари:
•атмосфера ёғин - сочини ва эриган қор сувларининг ҳосил
бўлиш и ҳамда ернинг устки қисмида тарқалиши;
•музликлариинг эриши натижасида ҳосил бўлган сувлар;
•сизот сувлар.
Ер устки, айниқса ер остки сувлар қўшилиш ж араёнида туп-
роқ турли қатламларини ҳар - хил тузлар билан бойитади. Д арё
сувлари ўзлари билан бирга ж уда кўп м иқдорда тузларни олиб к е­
лади, бу тузларни бир қисми дарёларнинг қуйи оқимларига ден ги з
ҳамда океанларга олиб кетилади, бир қисми эса дарё қиргоқларини
вақти-вақти билан сув босиш и ва унинг қуйи оқимларида тупроқ
устки қисмига келиб унинг қагламларига ҳамда сизот с.увларига
қўшилиши унинг шўрланиш дараж асини орттиради. Суғориладиган
ерларда эса, сугориш сувларининг кўп қисми парчаланишга транс-
аирацияга сарф бўлади, ҳам да тупроққа шимилиб кетади. Сувда
эриган бу тузларнинг бир қисми тупроқ қатламларида, қолган қисми
эса сизот сувлари таркибига қўшилади ва тупроқни яна қайтадан
ш ўрлатади.
Д арёлар ўзларининг ҳосил бўлиш манбалари, оқиш тезлиги,
ернинг геологик тузилиш и, геоморфологик ва иқлимий шароитига
қараб ўзларн билан ҳар хил миқдорда органик ва минерал м одда­
ларни олиб келадилар. М исол учун, Ш имолий дарё сувларида орга­
ник моддалар кўп бўлиб - фульвокислоталар ва кремнеземларни
олиб келишади. Б у сувлар таркибида темнр ва алюминий бирикма-
лари кам бўлиб, карбонат ва бикарбонаглар бўлмайди. Даш т зона-
сининг дарёларида органик моддалар кам бўлиб, улар таркибида
сульф атлар ва карбонатлар бўладн. Ж анубий областларнинг даре-

---

ларида эса сульф ат ҳамда хлоридли бирикмалар ж уда кўп м ивдорда