«tuproqshunoslik va agrokimyo»

Mustaqil ishlash uchun savollar

1. Mineral va tog’ jinslarining ta’rifi?

2. Cho’kindi tog’ jinslari qanday sinflarga bo’linadi va ularning tuproq paydo bo’lishidagi roli qanday?
3 Tog’ jinslari va minerallarning nurash turlari va ularga ta’sir etuvchi omillar?
4. Fizikaviy nurashda quyosh nurining ta’sirini so’zlab bering?
5. Kimyoviy nurashda ishtirok etadigan eng muhim reaksiyalarni so’zlab bering?
6. Biologik nurashda o’simliklarning rolini ta’riflang?
7. Nurash mahsulotlari (ruxlyak) qanday jarayonlar tufayli paydo bo’ladi va ularning yaxlit jinslaridan farqi?
TUPROQ STRUKTURASI

Struktura - tuproq unumdorligi va ekinlar hosildorligini belgilovchi muhim agronomik xossadir. Tuproqning qator fizikaviy, fizik-mexanik xossalari, suv-havo, issiqlik va oziqa rejimi hamda tuproqda kechadigan mikrobiologik jarayonlar, uning strukturasi bilan bevosita bog’liq. Tuproq paydo bo’lish jarayonlari natijasida tuproqdagi turli mexanik elementlar bir-biri bilan (asosan gumus va kalsiy ta’sirida) birikib har xil donador bo’lakchalar (uvoqchalar) hosil qiladi va unga s t r u k t u r a a g r e g a t l a r i yoki bo’lakchalari deyiladi. Tuproqning alohida agregatlar (bo’lakchalar) ga ajralib (bo’linib) ketish qobiliyatiga s t r u k t u r a h o l a t i, turli o’lcham, shakl va sifat tarkibli struktura agregatlarining yig’indisiga uning s t r u k t u r a s i deb ataladi. Qum va qumloq tuproqlarda mexanik elementlar, odatda agregatlarga birikmagan alohida zarrachalardan tashkil topgan. Qumoq va soz tuproqlar esa strukturali va strukturasiz yoki kam strukturali holatda bo’ladi. Strukturani o’rganayotganda unga tuproqning muhim morflogik belgisi sifatida va ikkinchidan agronomik nuqtai nazardan qarash kerak. Strukturaning tuproq fizikaviy xossalariga, yerga ishlov berish sharoitlariga, tuproqning suv-havo rejimlari va umuman unumdorligi, hamda o’simliklarning rivojlanishiga ta’siri kabi masalalar V.V.Dokuchayev, P.A.Kostichev, K.K.Gedroys, A.G. Doyarenko, I.N. Antipov-Karatayev, N.A. Kachinskiy, N.I. Savvinov, P.V. Vershinin, A.F. Tyulin, D.V. Xan, S.N. Rijov, M.U.Umarov, L.T.Tursunov singari mamlakatimiz va chet el mamlakatlari olimlari tomonidan batafsil o’rganilgan.