Тупрокшунослик

ТУПРОҚНИНГ СУВ (НАМ) СИ ҒИМИ 
тупроқни уз қатлам ларида сув ушлаб тура олиш қобилиятига унинг 
сув(нам)сиғими 
дейилади.Тупроқнинг 
сув 
сиғими 
асосан 
унинг 
механиқавий таркибига ва чиринди миқдорига боглик.Оғир механиқ 
таркибли, серчириндитупроқларнинг сув сиғими ката бўлади.Тупроқда 
ушланиб тўрган сувнинг миқдори ва унга таъсир курсатувчи кучлар 
таъсирига кура тула ёки умумий,капилляр ёки нисбий ҳамда дала сув 
сиғимлари ажратилади.Тупроқнинг сув сиғимини аниқлаштупроқдаги сув 
захирасини хисоблашда,суғориш ва шур ювиш меёрларини белгилашда 
мухим аҳамиятга эга. 
ТУПРОҚНИНГ ТЎЛА (УМУМИЙ) СУВ СИҒИМИНИ АНИҚЛАШ 
Тупроқдаги барча бушликлар ва зарралар сувга тўла туйинган холдаги 
сув 
миқдори 
унинг 
тула 
ёки 
умумий 
сув 
сиғими 
дейилади.Одатдатупроқнинг тула сув сиғими унинг говаклик даражаси 
миқдорига тенг деб кабўл қилинади.Тупроқнинг тула нам сиғими кучли 

---

59 
ёғингарчилик бўлганда ва суғориш сувлари берилганда юзага келади. 
Унинг 
миқдоритупроқнинг 
механиқ 
таркибига,донадорлик 
холатига,зичлигига боғлик холда ўзгарувчандир. Турли тупроқларда тўла 
нам сиғими 40-60% атрофида бўлиши мумкин. 
Тупроқнинг тўла нам сиғимини бир қатор усуллар орқали аниқлаш 
мумкин.
Лаборатория 
шароитида 
тупроқнинг 
сув 
ўтказувчанлиги 
аниқланганидан кейин тупроқли найча (агар найчанинг соф оғирлиги 
вақкуруқ тупроқ билан оғирлиги маълум бўлса) стакандаги сувга бироз 
вақт солиб қўйилади (сув сатхи найчанинг тубидан 2см баландликда 
бўлиши керак), сўнгра найча сувдан олиниб, ортиқча сув томчилаб тугагач 
оғирлиги аниқланади.Тупроқнинг тўла сув сиғими қуйидагича хисоблаб 
топилади: 
a – b
Х=----------- 100
b 
Бу ерда: a – найчани хўл тупроқ билан оғирлиги, гр; 
b - найчадаги қуруқ тупроқ оғирлиги, гр;