Тупроқ физикаси

Д.Г.Виленский услуби орқали агрегатнинг сувга чидамли ҳолатини 
аниқлаш. 
Тупроқнинг агрегатлик ҳолатини ўрганиш ва унинг сувга 
чидамлилик даражасига қараб баҳо бериш тупроқнинг ѐғин-сочин сувлари 
таъсирида ювилиш тезлигини аниқлашда ҳамда айрим агрономик тадбирлар 
ишлаб чиқишга ѐрдам беради. Бундай маълумотлар, айниқса, суғорилмай, 
фақат ѐғин-сочин сувлари ѐрдамида деҳқончилик қилинаѐтган баҳорикор 
минтақа тупроқларини агрономик нуқтаи назардан баҳолашда жуда катта роль 
ўйнайди. Кейинги вақтда деҳқончиликда суғоришнинг ѐмғир усулидан 
фойдаланиш тупроқнинг бу хусусиятини чуқур ўрганишни тақозо қилади.
Д.Г.Виленский услубининг асосий моҳияти – маълум катталикдаги
3
айрим олинган агрегатни микробюретка ѐрдамида томизилаѐтган сув ѐрдамида 
ювилишига асослангандир. 
Ҳар бир агрегатни ювиш учун сарф бўлган сув (мл) мазкур тупроқ 
агрегатларининг сувга чидамлилик даражасидан дарак беради. Маълумки, 
агарда агрегат қанча мустаҳкам бўлса, уни ювиш учун шунча кўп сув сарф 
бўлади. 
Иш тартиби.
Таҳлил учун олиб келинган тупроқдан ўртача намуна олиб 
(50-100 г) тешиклари 5-3 ѐки 2-3 мм ли элакдан ўтказилади. Сўнгра намунадан 
50 дона агрегат ажратиб олинади. Сўнгра агрегатлар (ҳар қайсиси алоҳида-
алоҳида) оралиғи 1 мм кенгликда бирлаштирилган шиша таѐқчалар устига 
қўйилади ва микробюреткадан секундига 2 томчидан сув томизилиб турилади. 
Шиша таѐқчалар билан микробюретка орасидаги масофа 5 см бўлиши керак. 
Таҳлил шиша таѐқча устига қўйилган агрегат томизилаѐтган сув ѐрдамида 
унинг 1 ммли оралиғидан батамом ювилиб пастга ўтиб кетиши билан 
тугалланади. Агрегатни ювиш учун сарф бўлган сув миқдори ѐзиб борилади 
(мл ҳисобида). 50 та агрегатни ювиш учун сарф бўлган сув миқдори қўшилади 
ва топилган йиғинди 50 га бўлиниб, бир агрегатни ювиш учун кетган ўртача сув 
миқдори (млда) топилади.