“transport tizimlari va inshoatlari” kafedrasi “Qurilish materiallari va buyumlari”

Gipsbetonning o‘rtacha zichligini aniklash.
Kub namunalarning o‘rtacha zichligi quyidagicha aniqlanadi. Normal sharoitda 
qotgan namunalar quritish javonida 60±5 °S xaroratda turg‘un massagacha quritiladi. 
Quritilgan namunalar sinchiklab ko‘zdan kechiriladi, tayanch yuzalaridagi notekisliklar 
egovlab yoki jilvirlab ketkaziladi. Kub namunalar metall chizg‘ich yoki shtangensirkul 
bilan 1 mm gacha aniqlikda GOST 10180 da ko‘rsatilgandek o‘lchanadi va 0,1 % aniqlikda 
tarozida tortiladi. 
Gipsbetonning o‘rtacha zichligi 
R
b
, kg/m
3
, quyidagi formuladan foydalanib 1 kg/m
3 
aniqlikda xisoblanadi. 
;
1000


V
m
Р
б
Bu yerda; t – namunaning massasi, g; 
V- namunaning xajmi, sm
3
. 
Tajriba parallel ravishda 3 marta bajariladi va o‘rtacha arifmetik qiymati 
olinadi.
Gipsobetonning sikilishdagi mustaxkamlik chegarasini aniklash.
Gipsbetonning o‘rtacha zichligi aniqlangan namunalar, gipsbetonning siqilishga 
mustaxkamligini aniqlash uchun sinaladi.
Namunaning sinash paytida qanday vaziyatni egallashi va qaysi tomonlari 
tayanchga tegib turish kerakligi aniqlanib, shu tomonlariga bo‘yoq yoki bo‘r bilan belgi 
chiziladi. Uning tayanib turadigan tomonlarini shunday tanlash kerakki, sinash chog‘ida 
ta’sir ko‘rsatadigan siquvchi kuch parallel yo‘nalsin. 
Sinash paytida namunaning bir tomoni gidravlik pressning ostki tayanch plitasida 
yotishi (markazi plita o‘qiga to‘g‘rilanishi) lozim. Shundan keyin gidravlik pressning 
elektr dvigateli yurgizib yuboriladi. Sinash jarayonida namunani siquvchi kuch sekundiga 
0,4—0,8 MPa tezlikda oshirila borib, namunaning buzilish darajasigacha yetkiaziladi.

---

 
Gidravlik press.
1 – silindr; 2 – porshen; 3 – pastki tayanch 
plita; 4 – namuna; 5 – yuqori tayanch plita; 6 – 
ustunlar; 7 – traversa; 8 – tayaech vinti; 9 – 
manometr; 10 – nasos; 11 – moy uchun idish. 
Gipsobetonning 
siqilishdagi 
mustaxkamlik chegarasi R
b
(MPa) buzuvchi 
kuch R(N) ning namuna kesimining dastlabki 
yuzasi S (sm
2
)ga nisbati sifatida aniklanadi: