“transport tizimlari va inshoatlari” kafedrasi “Qurilish materiallari va buyumlari”

4. Murakkab korishmaning tarkibini xisoblashga doir misol 
Murakkab qorishmaning tarkibini xisoblash uchun quyidagi ma’lumotlar bo‘lishi 
kerak: qorishmaning markasi 
R
qor
, xarakatchanligi, sementning ya’ni asosiy 
bog‘lovchining aktivligi yoki markasi 
R
s
, to‘kma zichligi ρ
s.t
mineral qo‘shimchaning turi, 
mineral qo‘shimcha xamirining zichligi.
Markasi 
R
qor 
– 75 bo‘lgan murakkab qorishma tayyorlash kerak: bunday 
qorishmaning yoyiluvchanligi 9…10 sm, ishlatiladigan shlakli portlandsementning 
aktivligi 
R
s 
=32,0 MPa, sementning to‘kma zichligi ρ
s.t
=1100 kg/m
3
, qum zarralarining 
o‘rtacha yirikligi (yiriklik moduli) My. = 1,5 mm, mineral plastiklovchi qo‘shimcha – oxak 
xamirining zichligi ρ
ox.x.z 
=1400 kg/m
3
bo‘lishi talab etilsin.
1)
1 m
3
qum ga to‘g‘ri keladigan sement sarfi:
Q
s 
=R
qor
 ·1000/·K·R
s 
=75·1000/0.88·320=266 kg;
V
s 
=Q
s 
/ρ
s.t
=266/110=0.241 m
3
.
2)
1 m
3
qumga to‘g‘ri keladigan oxak xamiri sarfi:
Q
ox.x
=V
ox.x
·ρ
ox.x.z
=0,079 ·1400=110,6 kg;
V
ox.x
=0,17 (1-0,002·S) =0,17 (1-0,002·266)=0,079 m
3
.
3)
Murakkab qorishma tarkibiy qismlari xajmini aniqlash uchun xar bir 
materialning xajmini sement xajmiga nisbati orqali anilanadi:
𝑉
𝑠
𝑉
𝑠
:
𝑉
𝑜𝑥.𝑥
𝑉
𝑠
:
1
𝑉
𝑠
=
0,241
0,241
:
0,079
0,241
:
1
0,241
= 1: 0,3: 4,1
4)
1m
3
qumga to‘g‘ri keladigan taxminiy suv sarfi
S=0.5
·
(Q
s 
+ Q
ox.x
)=0.5
·
(266 + 110.6)=188.3 l. 
75 markali murakkab qorishma tayyorlash uchun ishlatiladigan materiallar-ning 1 
m
3
qumga to‘g‘ri keladigan sarfi:
Q
s 
=266 kg,
Q
ox.x
=11 kg,
S=188,3 l,
Endi 5 l xajmli namuna qorishmaga ketadigan materiallar sarfi xisoblanadi. Buning 
uchun yuqorida xisoblangan xajmlar nisbatini yig‘indisini topib keyin esa namuna uchun 
olinayotgan qorishma xajmini yukorida xisoblangan qorishma xajmlari nisbatiga bo‘lib, 
xar materialga tegishli nisbatga ko‘paytirib 5l xajmli namuna qorishmaga ketadigan 
komponentlar xajmi va massasi topiladi.

---