“transport tizimlari va inshoatlari” kafedrasi “Qurilish materiallari va buyumlari”

V
s
=Q
s
/ R
s.t
; m
3
bu yerda, R
s.t
 —sementning to‘kma zichligi, kg/m
3
; R
s.t
 = 1100 kg/m
3
 deb qabul 
qabul qilinadi.
1 m
3
qumga sarflanadigan oxak yoki gil xamiri xajmi,
V
qo‘sh
(m
3
) quyidagi ifoda 
yordamida aniqlanadi:
V
qo‘sh
 = 0,17(1-0,002 Q
s
);  m
3
. 
1 m
3
qumga sarflanadigan oxak yoki gil xamiri massasi Q
o.
x(g)
(kg) quyidagi ifoda 
yordamida aniqlanadi:
Q
o.x(g)
 = V
o.x(g)
· R
o.x(g)
; kg. 

---

Xisoblashlarda oxak xamirining zichligi 1400 kg/m
3
, 5% kum aralash plastik loy 
(gil xamiri) ning zichligi — 1300 kg/m
3
, 15% gacha qum aralashgan, o‘rtacha plastik 
loyining zichligi esa 1450 kg/m
3
deb qabul qilinadi.
Amalda oxak suti ishlatiladi, uni nasos yordamida osonlikcha quyish mumkin. 
Oxak suti (zichligi 1200 kg/m
3
) normasini shunday belgilash kerakki, undagi oxak mikdori 
25% ni tashkil etsin.
Zarur darajada yoyiluvchan qorishma xosil bo‘lishi uchun xar 1 m
3
qumga 
ko‘shiladigan taxminiy suv miqdori, 
S (kg)
quyidagi ifoda yordamida aniqlanadi:
S=0,5(Q
s 
+ Q
ox.x
); 
bu yerda; Q
s 
va Q
ox.x
 — 1 m
3
 qumga to‘g‘ri keladigan sement, oxak yoki loy (gil) 
sarfi, kg.
Xisoblab chiqilgan suv sarfiga namuna qorishma tayyorlash yo‘li bilan aniqlik 
kiritiladi.
Murakkab qorishma tarkibidagi materiallarning xajmiy nisbatini aniqlash uchun 
xar bir material sarfi xajmini sement xajmiga taqsimlash kerak: 
𝑉
𝑠
𝑉
𝑠
∶
𝑉
𝑜𝑥.𝑥
𝑉
𝑠
∶
1
𝑉
𝑠
= 1:
𝑉
𝑜𝑥.𝑥
𝑉
𝑠
∶
1
𝑉
𝑠
Keyin tajriba ishi uchun 5 l xajmda qorishma tarkibi xisoblanadi, buning uchun esa 
nisbatlarni xajm xisobidagi yig‘indisi aniqlanadi: 
𝑉
𝑠
𝑉
𝑠
+
𝑉
𝑜𝑥.𝑥
𝑉
𝑠
+ 
1
𝑉
𝑠
So‘ngra ushbu formula asosida sement miqdori xajm bo‘yicha xisoblanadi: 
𝑉
𝑠
=
5
𝑉
𝑠
𝑉
𝑠
+
𝑉
𝑜𝑥.𝑥
𝑉
𝑠
+ 
1
𝑉
𝑠
· 
𝑉
𝑠
𝑉
𝑠
;
Bu xolda sementning massasi quyidagi formula yordamida aniqlanadi: