Transport tizimlari

1.2-jadval

1.1-rasm.Po’latlarni yumshatish va normallash temperaturalarini uglerod miqdoriga qarab belgilash grafigi.
Jadvalda asbobsozlik po’latlarni yumshatish, toblash, bo’shatish rejimlari va
qattiqliklari keltirilgan.


Uglerodli po’latlarni qizdirishda struktura o’zgarishi.
Agar uy temperaturasidagi evtektoid (C = 0,8 %) po’lat asta sekin qizdirilib borilsa perlit tarkibidagi ferrrit Ac₁ kritek temperature ( 727⁰C) dan biro z pastroq temperaturada austenidga aylana borib o’zida sementit donalarini eritib, kritek temperaturali austeidga batamom o’tadi.

1.2-rasm.Po’latlarni toblash va bo’shatish temperaturasini uglerod miqdoriga ko’ra belgilash grafigi.
Evtektoidgacha (C<0,8%) bo’lgan po’latlar Ac kritek temeraturagacha asta-sekin qizdirilib borilsa, faqat struktura perlite kritek temperaturaga austeidga aylanadi. Temperaturaning Ac kritek temperaturadan yuqoriga ko’tarilishida ferrit donalari austenidga eriy boshlab temperaturasi Ac ₃ chizig’iga yetgandagina batamom eriydi.
Agar evtektoiddan keying ( C>0,8%) po’latlar asta –sekin Ac kritek temperaturagacha qizdirilsa faqat struktura perlite austenidga aylanadi. Demak Ac –Ac kreitek temperaturalar oralig’ida po’latning strukturasi austenid va ikkilamchi sementit donalaridan iborat bo’ladi. Bunday po’lat temperaturasining yanada ko’tarilishida ikkilamchi sementit donalari austenidga eriy boshlab temperatura Ac chiziqqa yetganda batamom eriydi. Austenid donalrining o’sish tezligi qotishmaning takibiga, temperaturasiga, tutish vaqtiga va donalar o’lchamiga bog’liq bo’ladi.
Odatdagi sharoitda po’latlarni termik ishlashda bir muncha tezroq qizdirilishi sababli austenidning hosil bo’lishi biro z kechikadi. Chunki po’latlar strukturasining o’zgarish tezligi ularning qizish tezligidan kichikroq. Demak po’latlarni termik ishlashda uzluksiz qizdirishda perlitning austenidga aylanishi o’zgarmas temperaturada emas, balki ma’lum temperaturalar oralig’ida boradi.
Rasmda evtetoid po’latni ma’lum temperaturagacha qizdirilganda perlit donalarining austenid donalariga aylana boshlash va tugash temperaturalarini ko’rsatuvchi egri chiziqlar grafigi keltirilgan.