Transport energetik qurilmalari

Olingan natijalarni jadvalga kiritiladi va xulosa beriladi.

Xaydashni boshlash xarorati	10 %	20 %	30 %	40 %	50 %	60 %	70 %	80 %	90 %	Xaydashni oxirgi xarorati	Qoldiq miqdori, %	Yo’qotish miqdori, %
	yonilg’ining qaynab bug’langan xarorati

Olingan natijani standart bilan solishtiriladi
1.3-jadval

Fraksion tarkibi	Tajriba bo’yicha	GOST bo’yicha	Temperatu-ralar farqi	Ruxsat etiladi
Хaydashning boshlashi,°C:				-5
Ko’rsatilgan temperaturada, °C xaydaladi: 10% yonilg’ining qaynab bug’langan xarorati 50% yonilg’ining qaynab bug’langan xarorati 90% yonilg’ining qaynab bug’langan xarorati				3
Хaydashning oxiri °C,
Qoldiq miqdori %				5
Qoldiq va yo’qolish miqdori birgalikda, %				0,5

Olingan natijalarni quyida ko’rsatilgan egri chiziq bo’yicha xolati ko’rsatiladi.


2. Benzinning oktan sonini aniqlash.
Benzinning dvigatel quvvatiga va yonilg’ining sarf miqdoriga ta’sir qiluvchi xossalaridan biri uning oktan sonidir. Benzinlar detanatsion xossalariga ko’ra markalarga ajratiladi. Oktan soni yonilg’ini detonatsiya (yonish jaryonining noto’g’ri bo’lishi) ga bardoshligini baxolaydi.
Laboratoriyada benzinning oktan soni taxminan quyidagi formula orqali xam aniqlash mumkin:
O.C.= 120 – 2 ; (2)
bu yerda: t _o’rt - benzining o’rtacha bug’lanish temperaturasi,
ρ ²⁰ - 20⁰ C xaroratdagi benzinning zichligi,
- xaydashni boshlanish temperaturasi,
- xaydashning tugallanish temperaturasi.


Olingan natija bo’yicha xulosa beriladi.


Тurli markadagi benzinlarning fizik-kimyoviy xossalari
(GOSТ 2084-77)

Sifat ko’rsatkichlari		A-80 Etillanmagan benzin		A-80 Etillangan benzin	AI-91	AI-93	AI-95
Detonatsiyaga bardoshligi : Oktan soni (kamida):
Motor usuli bo’yicha		76		76	82,5	85	85
Тekshirish usuli bo’yicha	Normalanmagan				91	93	95
Etillangan benzindagi qo’rg’oshin miqdori, (ko’pi bilan) g/dm^3,		0,013		0,17	0,013	0,013	0,013
Fraksion tarkibi, ^0C : Qaynay boshlashi (kamida)
Yozgi benzin uchun		35		35	35	35	30
Qishki benzin uchun	Normalanmagan
10% benzin ko’rsatilgan haroratda xaydaladi (ko’pi bilan):
Yozgi benzin uchun		70		70	70	70	75
Qishki benzin uchun		55		55	55	55	55
50% benzin ko’rsatilgan haroratda xaydaladi (ko’pi bilan):
Yozgi benzin uchun		115		115	115	115	120
Qishki benzin uchun		100		100	100	100	105
90% benzin ko’rsatilgan haroratda xaydaladi (ko’pi bilan):
Yozgi benzin uchun		180		180	180	180	180
Qishki benzin uchun		160		160	160	160	160
Qaynashning oxiri (ko’pi bilan):
Yozgi benzin uchun		195	195		205	205	205
Qishki benzin uchun		185	185		195	195	195
Qoldiq miqdori, %, ko’pi bilan		1,5	1,5		1,5	1,5	1,5
Qoldiq va yo’qolish miqdori, %, ko’pi b-n		4,0	4,0		4,0	4,0	4,0
To’yingan bug’ bosimi, kPa:
Yozgi benzin uchun		66,7	66,7		66,7	66,7	66,7
Qishki benzin uchun		66,7-93,3	66,7-93,3		66,7-93,3	66,7-93,3	66,7-93,3
Kislota soni, KON/100 sm^3 (ko’pi bilan)		1,0	3,0		3,0	0,8	2,0
Хaqiqiy smolalar miqdori, g/100sm^3,:		5,0	5,0		5,0	5,0	5,0
Benzinning induksion davri,min (ko’pi b-n)		1200	900		900	1200	900
Oltingugurt miqdori, %		0,10	0,10		0,10	0,10	0,10
Rangi		-	sariq		-	-	-

2-BO’LIM
LABORATORIYa IShI № 3.
DIZEL YONILG’ISINING ASOSIY FIZIK-KIMYOVIY XOSSALARI BO’YICHA SIFATINI ANIQLASH.


3.1. Laboratoriya ishini bajarishdan maqsad:

1. 
   Dizel yonilg’isining fizik-kimyoviy xossalarini aniqlash.
   
2. 
   Dizel yonilg’isining markalari to’g’risidagi bilimni mustaxkamlash va GOST bilan tanishish
   
3. 
   Yonilg’ining sifatini baxolash va ishlatish sharoitini aniqlash.
   

3.2. Laboratoriya ishini bajarish uchun kerakli asboblar va jixozlar:
1) Neftedensimetr (areometr);
2) Silindrlar va probirkalar;
3) Viskozimetr.
Topshiriq: Berilgan dizel yonilg’isini namunasini tekshirib uning mar­ka­sini va turini aniqlash, olingan ko’rsatkichlarini GOST talablari bilan so­lish­ti­rish va tekshirilgan dizel yonilgisi namunasini qanday sharoitlarda ishlatish mumkinligini ko’rsatish. Laboratoriyadagi bor standart dizel yonilg’i namunalari bilan tanishish va tek­shirilayotgan yonilg’i namunasini tashqi ko’rinishi bo’yicha solishtirib markasini aniqlash.


Ishni bajarish bo’yicha ko’rsatmalar


1.Dizel yonilg’isining tashqi ko’rinishiga qarab baxolash.
Rangi, tiniq­li­gi, xidi va tarkibida suv, mexanik aralashmalar bor yo’qligi tekshiriladi. Dizel yonilg’isining rangi och sariq rangdan to’q qo’ng’ir ranggacha bo’lib, o’ziga xos sezilarli xidga ega. Yonilg’i hamma vaqt tiniq bo’lishi kerak. Uning tarkibida xech qanday qo’­shimchalar va suv bo’lmasligi kerak.


Ishni bajarish tartibi:
Dizel yonilg’isining tiniqligini shisha idishda aniqlanadi. Agar Dizel yonilg’isining tar­ki­bida suv va mexanik aralashma mavjud bo’lsa uning rangi xira bo’ladi va bunday xollarda ishlatishdan oldin u tindiriladi va filtrlardan o’tkaziladi. Agar bunday qilinmasa ishlash paytida mexanik aralashmalar yonilg’i yo’llarini to’sib qo’yishi, silindr va porshenlarni ko’p yeyilishiga sabab bo’ladi. Laboratoriyadagi bor standart dizel yonilg’i namunalari bilan tanishish va tek­shirilayotgan yonilg’i namunasini tashqi ko’rinishi bo’yicha solishtirilib markasi aniqlanadi.



2.Dizel yonilg’isining zichligini aniqlash.
Dizel yonilg’isining zichligi 0,78-0,86g/sm³, yonganda chiqadigan issiqligi o’rtacha 42,5 Mj/kg.
Dizel yonilg‘ilarining zichligi laboratoriya sharoitida areometr asbobi yordamida aniqlanadi. Хona haroratida aniqlangan zichlik solishtirish uchun (1) formula yordamida 20⁰C ga (normal qilib olingan haroratdagi zichlikka) keltiriladi:
(1)

Ishni bajarish tartibi:

1. 
   Shisha silindrga tekshirilayotgan yonilg’i extiyotlik bilan quyiladi.
   
2. 
   Toza va quruq areometr sekin-asta suyuqlikka tushiriladi.
   
3. 
   Zichlik aniqlanayotgan yonilg’i temperaturasi o’lchanadi. Suyuqlikning sirtiga tegib turgan yeridagi areometr ko’rsatishi shu temperaturadagi zichlik deb qabul qilinadi.
   
4. 
   Xona temperaturasida zichlik areometr usulida aniqlangandan so’ng (1) for­mula yordamida 20⁰C (normal qilib olingan xarorat) dagi zichlikka keltiriladi.
   

va olingan natijalar jadvalga kiritiladi.

Dizel yonilg’i markasi	Areometr ko’rsatishi, ρ^t, g/sm^3	Dizel yonil-g’isining xarorati, ^0C	Хaroratni tuzatish birligi, γ	Dizel yonilg’isining 20^0C xaroratdagi zichligi, ρ ^20g/sm^3