Toshkent turizm va mehmonxona menejmenti texnikumi

Kompleks tahlil
Korxona faoliyatidagi yo‘nalishlarga ko‘ra bugungi kunda opera-
tsion tahlil, investitsiya tahlili, innovatsiya tahlili, moliyaviy tahlil kabi
tahlil turlari yuzaga chiqib, tabora rivojlanib bormoqda. Bu esa har bir
alohida ko‘rsatib o‘tilgan yo‘nalishlar bo‘yicha tahlilni batafsil o‘tka-
zishni talab qiladi. Shu bilan birgalikda korxona faoliyatining barcha
yo‘nalishlari, obyektlari va mablag‘ aylanish bosqichlarini bir-birlari bi-
lan uzviy bog‘liqlikda o‘rganish boshqaruv ehtiyojlari uchun zarur. Kor-
xona faoliyatini batafsil va har tomonlama o‘rganish bilan taktika va
strategiyani olib borishda eng muhim hamda asosiy bo‘lgan ko‘rsatkichlar (omillar) tizimi ishlab chiqiladi.
Boshqaruv maqsadidagi xo‘jalik faoliyatini kompleks iqtisodiy tahlil
etishning metodik jihatdan tashkiliy bosqichlari quyidagilardan iborat: 
– kompleks iqtisodiy tahlilning maqsad va vazifalarini aniqlash; 
– qo‘yilgan maqsadlarga erishish uchun ko‘rsatkichlar yig‘indisi-
ning asosliligini har tomonlama tahlil etish; 
– kompleks iqtisodiy tahlil o‘tkazish bosqichlarini belgilash; 
– kompleks iqtisodiy tahlil o‘tkazish muddatlarini belgilash; 
– tahlilni tashkil etish bosqichlarini ishlab chiqish va xizmat bo‘lim-
lari bo‘yicha vazifalarning taqsimlanishi; 
– tahlil natijalarini rasmiylashtirish va ularni baholash; 
– analitik ishning mehnat sig‘imini baholash, tahlil natijasining sa-
marasini jamlash.
Funksional qiymat tahlili
Funksional qiymatli tahlil – ishlab chiqarish sikli davomida sodir
bo‘ladigan xarajatlar to‘g‘risida ma’lumotlarni jamlab, sodir bo‘lgan
sarflarni kamaytirish yoki uni maqbul darajalarini ko‘rsatishdan iborat.
Ushbu tahlilning obyekti muayyan mahsulot, uning ishlab chiqarish
jarayoni hamda texnik-texnologik tizimi hisoblanadi. Misol uchun,
korxona traktor ishlab chiqarish uchun mo‘ljallangan. Demak, traktor
uning obyekti bo‘lib hisoblanadi.
Funksional qiymatli tahlil o‘z ichiga xo‘jalik faoliyatini amalga
oshirishning dastlabki faoliyatlarini ham qamrab oladi, ya’ni kerak bo‘-
ladigan mablag‘lar, ilmiy-metodik ishlar, texnik-iqtisodiy usullar, qurol-
lanish bazasi, oshiqcha xarajatlarni kamaytirish yoki ular uchun qo‘-
shimcha mablag‘larni ajratish va hokazolar. Bu ishlarning amalga oshi-
rilishi faoliyat funksiyasini har tomonlama o‘rganib ularning sarflash
kerak bo‘lgan xarajatlari bilan birga belgilanib olinishidan boshlanadi.
Mazkur tahlil turining o‘ziga xos xususiyati shundaki, ishlab chiqarish
jarayonini amalga oshirish uchun kerak bo‘lgan barcha omillarni
xarajatlar bilan birga bog‘liq holda tahlil qilishni ta’minlaydi.
Funksional qiymatli tahlil eng ilg‘or tahlil turi bo‘lib, obyektlarni
tizimli o‘rganish metodiga asoslanib bajariladi. Uning asosiy tamoyillari
quyidagilardan iborat: 
– funksional yondashish, ya’ni o‘rganiladigan jarayonlar asosiy,
qo‘shimcha va yordamchi, keraksiz guruhlarga ajratilib o‘rganiladi; 
– mulk egalarining manfaati nuqtayi nazaridan yondashish; 
– tizimli va kompleks yondashish; 
– ijodiy yondashish; 
– istiqbolli tahlil metodlarini qo‘llash.